Będzie mniej pozwów o klauzule?

W wielu wypadkach pozwy dotyczyły tych samych klauzul abuzywnych, które już zostały zamieszczone w Rejestrze Klauzul Niedozwolonych prowadzonym przez prezesa UOKiK. Pojawiły się wątpliwości, czy praktyka tych stowarzyszeń miała na celu wyłącznie działanie w ochronie słusznego interesu konsumentów, czy także, a może głównie w interesie własnym.
Szczególne kontrowersje wzbudza praktyka składania kilku pozwów w sprawie stosowania klauzul niedozwolonych w tym samym wzorcu umownym. Proceder polega na tym, że prawnik stowarzyszenia znajduje w regulaminie klika klauzul niedozwolonych już wpisanych do rejestru lub z nimi tożsamych. Zamiast jednak wystąpić z jednym pozwem, składa tyle pozwów, ile jest klauzul. Dlaczego? Ponieważ każdy pozew rozpoczyna odrębne postępowanie przed sądem. W każdym z tych postępowań stowarzyszenie może liczyć na zwrot kosztów zastępstwa przez radcę prawnego lub adwokata w wysokości nie mniejszej niż 360 zł. Rachunek jest prosty: jeden pozew zawierający zarzuty do czterech klauzul oznacza 360 zł zwrotu kosztów zastępstwa, cztery pozwy, każdy odnośnie do jednej klauzuli to cztery razy po 360 zł zwrotu kosztów. Stowarzyszenia konsumenckie wykorzystują przy tym ukształtowanie przepisów postępowania odrębnego w sprawach o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone. W wypadku zarzutu o stosowanie postanowienia wpisanego uprzednio do rejestru klauzul obrona przedsiębiorcy jest z góry skazana na niepowodzenie.
Niektórzy powiedzą, że przedsiębiorca sam jest sobie winien, bo stosuje postanowienia zakazane, a stowarzyszenia, działając w interesie konsumentów eliminują takie praktyki z rynku. Ale czy działanie w interesie konsumentów powinno przynosić stowarzyszeniom dochód kosztem przedsiębiorcy? Przecież są to z natury organizacje non profit. Praca prawnika sporządzającego pozew dotyczący czterech klauzul niedozwolonych będzie taka sama jak praca przy sporządzeniu czterech pozwów dotyczących tych samych klauzul. Ale pieniądze już nie te same.
Z opisaną praktyką próbowano walczyć na kilka sposobów. A to przez żądania interwencji od organów nadzoru nad stowarzyszeniami, czy też skarżąc prawników przed sądy dyscyplinarne. Dostrzegając problem w paru sprawach także SOKiK orzekał o nieobciążaniu przedsiębiorcy obowiązkiem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego mimo stwierdzenia występowania postanowień niedozwolonych w stosowanym przez niego wzorcu.
Problem wreszcie dostrzegło także Ministerstwo Sprawiedliwości. 14 lutego weszły w życie nowelizacje dwóch rozporządzeń określających wysokość stawek minimalnych opłat za czynności adwokackie i radców prawnych w postępowaniu o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone. Wysokość stawki zostanie zmniejszona do 60 zł. Czy to ostudzi zapał stowarzyszeń w pozywaniu przedsiębiorców? Już najbliższe miesiące powinny pokazać czy w nowym stanie prawnym stowarzyszenia równie gorliwie będą podchodziły do swoich zadań co w ostatnim roku. JS