UOKiK: klientowi przysługuje zwrot świadczeń

Wpisane postanowienia dotyczą kwestii, które już uprzednio były przedmiotem orzecznictwa Sądu Okręgowego w Warszawie – Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów (SOKiK). Świadczy to niestety o tym, że przedsiębiorcy z branży turystycznej nadal mają problemy z rozpoznaniem i wyrugowaniem postanowień abuzywnych ze stosowanych wzorców umownych. Postanowienie wpisane do rejestru pod numerem 4283 (22 lutego 2013 r.) przewiduje, że klientowi nie przysługuje zwrot wartości świadczeń, których nie wykorzystał z przyczyn nieleżących po stronie organizatora albo z powodu przerwania jego udziału w imprezie przez służby graniczne lub policję. Mamy tu zatem do czynienia z klauzulą, o której mowa w art. 3853 pkt. 12 kodeksu cywilnego. Zgodnie z tym przepisem niedozwolone są postanowienia wyłączające obowiązek zwrotu konsumentowi uiszczonej zapłaty za świadczenie niespełnione w całości lub części, jeżeli konsument zrezygnuje z zawarcia umowy lub jej wykonania.
Przyczyna, która leży u podstaw niewykorzystania przez konsumenta świadczeń przewidzianych w umowie może mieć wpływ na wysokość należnej mu kwoty zwrotu. Rozliczenia w tym zakresie powinny mieć jednak charakter indywidualny i uwzględniać wszelkie okoliczności danego wypadku. Nie jest możliwe wyłączenie z góry jakiegokolwiek zwrotu klientowi wartości niewykorzystanego świadczenia bez uwzględnienia tych okoliczności.
27 lutego br. do rejestru zostało wpisane postanowienie (nr 4325) przewidujące, że w określonych sytuacjach organizator może rozwiązać umowę z klientem w trybie natychmiastowym. W takiej sytuacji dalszy pobyt oraz powrót klienta odbywa się na jego koszt. Wobec tej regulacji można postawić dwa zarzuty.
Po pierwsze przewiduje ona możliwość natychmiastowego rozwiązania umowy, m.in. w wypadku niewykonywania poleceń przedstawicieli organizatora. Już samo to wskazuje na naruszenie art. 11a ustawy o usługach turystycznych w zakresie przyczyn wyłączających odpowiedzialność organizatora nieprzewidzianych w tym przepisie. Po drugie nawet jeżeli rozwiązanie umowy następuje z powodu obciążającego wyłącznie klienta, to nie zwalnia to organizatora turystyki od obowiązku udzielenia klientowi pomocy. Z tego też powodu niedopuszczalne jest zastrzeżenie w regulaminie, że klient ma sam opłacić dalszy pobyt czy powrót. Może on bowiem nie mieć do dyspozycji odpowiednich środków finansowych.
Warto także zwrócić uwagę na wpis nr 4246. Postanowienie to przewiduje, że wszelkie spory mogące wyniknąć z tytułu realizacji umowy będą rozstrzygane polubownie, a w wypadku braku porozumienia – przez sąd właściwy dla siedziby organizatora. Takie określenie właściwości miejscowej sądu to chyba najczęstszy z popełnianych błędów. Chodzi tu o naruszenie art. 3853 pkt. 23 kodeksu cywilnego, przewidującego zakaz narzucania konsumentowi rozpoznania sprawy przez sąd, który wedle ustawy nie jest miejscowo właściwy. JS

---

Dossier
4283: „Klientowi nie przysługuje zwrot wartości świadczeń, których nie wykorzystał z przyczyn nieleżących po stronie organizatora, albo z powodu przerwania jego udziału w imprezie przez służby graniczne lub policję”. 4246: „Wszelkie spory mogące wyniknąć z tytułu realizacji Umowy będą rozstrzygane polubownie, a w przypadku braku porozumienia przez właściwy Sąd dla siedziby Student Travel s.c.”