Rekomendacje VII Gremium Ekspertów Turystyki 

I. Wyzwania współczesnej turystyki

• Środki finansowe angażowane przez Państwo na rozwój i promocję sektora turystyki są daleko niewystarczające dla sprostania współczesnej konkurencyjności. Za uzasadnione w tej sytuacji uważa się poszukiwanie rozwiązań konsolidujących gospodarowanie środkami na promocję będącymi w gestii różnych resortów z zachowaniem autonomii poszczególnych jednostek, podmiotów i organizacji działających w gospodarce turystycznej.

• W zarządzaniu promocją, niezależnie od szczebla administracyjnego, należy lepiej niż dotychczas wykorzystywać formułę partnerstwa publiczno-prywatnego i wielowymiarowej kooperacji sieciowej.

• Zarządzający promocją turystyczną miejsca docelowego powinni kierować przekaz o jej znaczeniu dla lokalnej gospodarki do wszystkich potencjalnych beneficjentów, tworząc platformę współpracy wykraczającą poza tradycyjnych usługodawców turystycznych.

• GREMIUM zwraca uwagę na coraz większe rozdrobnienie strony popytowej rynku turystycznego (atomizacja), które jest wyzwaniem dla wszystkich podmiotów tworzących i promujących ofertę turystyczną. W tych warunkach wskazane jest podejmowanie działań na rzecz zwiększenia uczestnictwa aktywnych klientów (prosumentów) w kształtowaniu oferty turystycznej (produktów).

• Selekcja rynków strategicznych winna uwzględniać nie tylko obszary potencjalnej emisji ruchu turystycznego, ale w coraz większym stopniu segmenty grup docelowych, co powinno znaleźć większe odzwierciedlenie np. w działaniach promocyjnych i dokumentach strategicznych dotyczących rozwoju turystyki w Polsce.

• W działaniach promocyjnych należy wykorzystywać selektywne narzędzia komunikacji marketingowej B2B na nowych rynkach o udowodnionym potencjale przyjazdowym, grupując różnorodnych interesariuszy.

• Za uzasadnione uznaje się poszerzanie przez wszystkich partnerów platformy komunikacji digitalnej nastawionej na wybrane segmenty, w tym segmenty niszowe.

• Wspieranie zadań promocyjnych przez sektor prywatny powinno mieć charakter modelu systemowego, natomiast dostrzega się dzisiaj problem braku gotowości i pełnego zrozumienia dla tego zagadnienia.

• Należy popularyzować i wspierać rozwój współpracy sieciowej oraz wdrażanie systemów i form certyfikacji jakości w turystyce, która powinna być reakcją na oczekiwania coraz bardziej świadomych klientów.

• Uczestnicy GREMIUM widzą potrzebę rozpoczęcia szerszej dyskusji nt. zmiany obecnej ustawy „O usługach turystycznych”. W tym kontekście należy rozszerzyć koncepcję ustawową idąc w kierunku stworzenia „Ustawy o turystyce” lub „Ustawy o rynku turystycznym”. W proces tworzenia tej ustawy już na etapie formułowania założeń koncepcyjnych powinny być włączone środowiska naukowe i branżowe.

• Należy rozpocząć na szeroką skalę propagowanie idei innowacyjności w turystyce wśród przedsiębiorców i jednostek samorządu terytorialnego oraz instytucji wdrażających projekty innowacyjne a w szczególności wśród oceniających wnioski projektowe o dofinansowywane ze źródeł zewnętrznych, w tym środków Unii Europejskiej:

– kryteria oceny wniosków w projektach innowacyjnych powinny być dostosowane do specyfiki branży turystycznej – oznacza to potrzebę uwzględnienia w kryteriach dostępu miękkich aspektów innowacyjności (marketingowych, organizacyjnych, zarządzania zasobami ludzkimi, itp.),

– wnioski dotyczące projektów z dziedziny turystyki powinni oceniać odpowiednio przygotowani eksperci znający specyfikę tego sektora – niezbędne jest wykreowanie (powołanie) zespołu takich ekspertów branżowych,

– powinien powstać „Przewodnik projektów innowacyjnych w turystyce” dedykowany dla oceniających i przygotowujących aplikacje projektowe.

II. Współpraca JST – NGO (w szczególności ROT i LOT)

• Po 15 latach ugruntowywania modelu POT – ROT – LOT, przy trudnościach w adaptacji postulatów zawartych w zaleceniach „Kodeksu Dobrych Praktyk – systemu zarządzania i promocji turystyki w Polsce" (POT, 2009 r.), konieczne jest wskazanie jasnych reguł funkcjonowania ROT i LOT w kooperacji wzajemnej i z otoczeniem. Ich brak prowadzi do utrwalenia odmiennych norm i relacji JST – ROT/LOT w poszczególnych regionach, które powodują nierówne warunki funkcjonowania systemu na obszarze Polski, co wpływa na potencjał konkurencyjny poszczególnych województw. Odnosi się to w szczególności do:

– okoliczności i warunków członkostwa LOT w ROT,

– członkostwa JST w LOT i/lub ROT oraz rozstrzygnięcia kwestii podwójnego oskładkowania JST,

– rozstrzygnięcia czy ROT mają być docelowo zrzeszeniem wszystkich LOT w regionie,

• W opinii uczestników GREMIUM można mówić o dwóch odrębnych modelach funkcjonalnych dla ROT i LOT:

– model funkcjonowania ROT zbliża je do roli kluczowego partnera w regionie, tj. realizacji strategii tworzenia warunków i ułatwiania działań LOT oraz przedsiębiorców turystycznych,

– model funkcjonowania LOT zbliża je do roli przywódcy rozwoju turystyki na obszarach swojego działania, a więc nieograniczania się do realizacji podstawowych zadań nałożonych przez ustawę o POT, ale podejmowania szeregu dodatkowych działań z zakresu zarządzania strategicznego.

• JST powinny przekazywać do ROT/LOT swoje zadania dotyczące turystyki – kierując się następującymi założeniami:

– domeną JST jest administrowanie i wyznaczanie kierunków rozwoju danego obszaru,

– JST nie powinny samodzielnie realizować zadań

– powinny natomiast je delegować wraz ze środkami finansowymi, a następnie monitorować realizację i rozliczać z efektów,

– NGO (ROT i LOT) powinny przejmować realizowanie zadań wyznaczanych przez JST na zasadach współpracy merytorycznej i finansowej,

– nie należy powielać struktur w JST i ROT/LOT realizujących podobne (a nawet takie same) zadania z zakresu rozwoju promocji i turystyki. Zadania i środki w tym zakresie powinny być przekazane do NGO, pozostawiając w JST komórkę koordynująco-monitorującą realizację tych zadań.

• W celu doskonaleniu współpracy JST – NGO (ROT – LOT) – powinien powstać nowy „Kodeks Dobrych Praktyk…” zawierający oprócz zalecanych rozwiązań, praktyczny opis studiów przypadków. Niezbędnym elementem towarzyszącym powinno być stworzenie systemu popularyzacji i wdrożenia zasad Kodeksu w praktykę działania partnerów czyli JST, ROT i LOT.

• Za uzasadnione uważa się przeprowadzenie, w skali całego kraju, dogłębnej analizy (badania) stanu funkcjonowania i współpracy JST – ROT – LOT i innych NGO.

• Należy propagować ideę aktywnego włączenia się przedsiębiorców do kooperacji JST – NGO i dążyć do zwiększenia roli przedsiębiorców i ich organizacji w ramach tej współpracy.

• Niezbędnym jest ponowne zdefiniowanie istoty LOT, tak aby organizacje tworzone w różnych formułach formalno-prawnych mogły zostać uznane za LOT (np. LGD). Należy stworzyć możliwość konsolidacji działań różnych organizacji działających na rzecz rozwoju i promocji turystyki.

• Za celowe uważa się precyzyjne sformułowanie celów i zadań oraz funkcji jaką mają pełnić ROT i LOT organizacje w systemie kreowania rozwoju turystyki na swoim terenie. Ma to być nie tylko promocja, lecz także kreowanie i realizacja celów polityki rozwoju turystyki na danym terenie.

• Dalszy skuteczny rozwój ROT – LOT wymaga przygotowania ogólnopolskiego projektu (na wzór Turystyka Wspólna Sprawa) skierowanego na wsparcie działalności systemu POT – ROT – LOT, ich wewnętrznej współpracy oraz współdziałania z JST, przedsiębiorcami i innymi organizacjami w otoczeniu.

• Za uzasadnione uznaje się stworzenie systemu kreowania i wspierania lokalnych i regionalnych liderów rozwoju turystyki (m.in. jako potencjalnej kadry dla ROT i LOT).

• GREMIUM zaleca podjęcie szerokiej dyskusji na temat klasteringu w turystyce, ze szczególnym uwzględnieniem w tym procesie roli ROT i LOT.

• Za uzasadnione uważa się dokonanie przeglądu przepisów prawa dotyczących współpracy JST – NGO (ROT, LOT), a wynikające z niego wnioski należy szeroko upowszechnić wśród JST i NGO sektora turystyki. 

• Dokonać przeglądu prawa europejskiego (UE) w zakresie funkcjonowania organizacji typu ROT – LOT – uświadomić sobie faktyczne ograniczenia wynikające z dyrektyw Unii Europejskiej oraz ew. implementować dobre rozwiązania do pragmatyki funkcjonowania tego systemu w Polsce.

• Za niezbędne uznaje się jasne określenie docelowego modelu struktury organizacyjnej turystyki w Polsce.

Model taki powinien być przedstawiony w dokumentach strategicznych, takich jak Strategia Rozwoju Turystyki w Polsce do 2020 r.

III. Sektorowa Rama Kwalifikacji dla turystyki

Podczas warsztatów podkreślono, że edukacja pozaformalna stanowi niezbędny element systemu edukacji kadr w Polsce, który stanowić będzie uzupełnienie dla funkcjonujących z powodzeniem autonomicznych systemów szkolnictwa wyższego i oświaty (aktualnie jedynych umożliwiających uzyskiwanie, walidowanie i certyfikowanie kompetencji).

Pierwsza próba praktycznego zastosowania SRK dla turystyki przez uczestników panelu pozwoliła na dostrzeżenie korzyści odnośnie zastosowania jej w pracy przedsiębiorców. Skłoniła także do przedstawiania wniosków odnośnie potrzeby modyfikacji i uszczegółowienia zapisów ramy, w szczególności w odniesieniu do kompetencji społecznych co było celem przeprowadzonych warsztatów. Przedstawiono uczestnikom możliwość wpływu na treść zapisów ramy, przewidziano bowiem ankietę, w której branża może składać propozycje i postulaty dotyczące zmian zapisów ramy.

Dyskusje dotyczące poszczególnych podram pokazały, że nie neguje się zasadności tworzenia czterech odrębnych ram dla każdej branży, że zarówno branża, jak i podmioty zajmujące się szkoleniami, dostrzegają korzyści z jej istnienia, zwracają uwagę na potrzeby uszczegółowienia niektórych zapisów, w szczególności w odniesieniu do kompetencji społecznych (predyspozycji). Branża dostrzegając korzyści jednocześnie deklaruje chęć włączenia się w dalsze prace nad tym narzędziem, co uznajemy za dobry sygnał.

Podczas obrad wielokrotnie podkreślano wpływ kompetencji kapitału ludzkiego na jakość usług turystycznych. Efektywność edukacji kadr turystycznych jest uwarunkowana m.in. stopniem zaangażowania branży w proces kształcenia kadr dla turystyki (np. określenie aktualnych potrzeb rynku pracy w zakresie kompetencji i postaw kadr zwłaszcza „kadr bezpośredniego kontaktu z gościem/turystą/klientem”, zapewnienie praktyk i staży).

• Należy kontynuować działania mające na celu upowszechnianie wiedzy nt. ZSK, w tym Polskiej Ramy Kwalifikacji i Sektorowej Ramy Kwalifikacji dla Turystyki w środowisku branżowym.'

• Celem prowadzonych działań powinno być rozwianie zgłaszanych obaw, iż SRKT jest nowym rodzajem regulacji prawnej, narzucanym branży wbrew jej woli. Usunięcie tych obaw wymaga wyjaśniana, iż SRKT jest  systemem dobrowolnej certyfikacji – „tworzonej przez branżę dla branży”, a zarazem ważnym narzędziem realizacji koncepcji uczenia się przez całe życie.

• W działaniach informacyjnych należy kłaść nacisk na korzyści, jakie może odnieść branża z istnienia systemu  dobrowolnej certyfikacji. W szczególności warto podkreślać, że SRKT stwarza możliwość szybkiego reagowania na zmiany następujące na turystycznym rynku pracy.

• Należy prowadzić dalsze prace nad doskonaleniem charakterystyk poziomów w projektach podram SRKT. Realizowana koncepcja opracowania SRKT zakłada udział branży w ustalaniu jej ostatecznego kształtu i dalszych modyfikacji poprzez konsultacje i ankietę.

10-12 grudnia 2014 r., Kraków, Hotel Galaxy ****, WSTiE, Sucha Beskidzka.

Prof. dr hab. Andrzej Rapacz, Przewodniczący Rady Naukowej,

Marek Migdal, Przewodniczący Komitetu Organizacyjnego

Więcej na:  www.GREMIUM.FORUMTURYSTYKI.pl