RAPORT

Touroperatorzy 2024. Rok odreagowywania kryzysów i zmian we wzorcach konsumpcji

1. Sytuacja na rynku

Rok 2023 był już drugim od czasu pandemii, który można określić mianem powrotu do normalności. W wyjazdach wakacyjnych Polaków w sposób bardzo wyraźny uwidoczniło się opisywane w kontekście różnych form turystyki i niemal wszystkich społeczeństw świata zjawisko odreagowania turystycznego (ang. revenge tourism). Konsumenci zmuszeni covidowymi restrykcjami do odłożenia swoich planów wyjazdowych i spędzania czasu w zamknięciu, w okresie zniesienia regulacji i powrotu poczucia bezpieczeństwa nie tylko wracają do wcześniejszego poziomu aktywności, ale wręcz próbują „nadrobić stracony czas” podróżując intensywniej. Zjawisko to, razem z kilkoma innymi czynnikami korzystnymi dla krajowych touroperatorów sprawiło, ze rok 2023 można określić jako rok wyraźnych wzrostów, wręcz jako wyjątkowo udany.

Krajowi touroperatorzy wskazują także na liczne czynniki, poza odbiciem popandemicznym, sprzyjające dobrym wynikom w 2023 r. Wskazywano m.in. na to, że rynek zorganizowanych wyjazdów zagranicznych jest wciąż daleki od nasycenia, co wynika z porównania z krajami o podobnym potencjale rynku. Ważnym elementem był też dalszy wzrost zamożności polskiego społeczeństwa. Istotnym czynnikiem są też dokonujące się zmiany wzorców konsumpcji i hierarchii wydatków konsumpcyjnych społeczeństwa, gdzie zauważalny staje się trend wchodzenia w erę gospodarki doświadczeń (ang. experience conomy), co powoduje przesunięcie wydatków z zakupów dóbr materialnych na wydatki związane ze spędzaniem czasu wolnego (m.in. podróże). Pomimo raczej negatywnych wcześniejszych oczekiwań, miniony rok przyniósł w tym zakresie pewną stabilizację, a czynniki kosztotwórcze kształtowały się na akceptowalnych poziomach.
Oczywistym jest, że oprócz licznych czynników sprzyjających rozwojowi krajowych touroperatorów, ubiegły rok przyniósł też zjawiska wpływające na ich działalność negatywnie.

2. Analiza przesłanych ankiet

Do tegorocznego wydania „Raport Touroperatorzy 2023” swoje potwierdzone dane finansowe przesłało ponad 30 organizatorów usług turystycznych posiadających wpis do Centralnej Ewidencji Organizatorów Turystyki i Przedsiębiorców Ułatwiających Nabywanie Powiązanych Usług Turystycznych. Są to w komplecie wszystkie największe firmy w kraju i wiele przedsiębiorców nieco mniejszych, a także firmy stosunkowo małe.
Niestety z zaproszenia do udziału w Rankingunie skorzystały dwie relatywnie nowe na polskim rynku firmy Join Up! i Anex Tour Polska.

2.1. Przychody
Przychody touroperatorów w Polsce uzyskane w zeszłym roku były wyższe od tych zanotowanych rok wcześniej tj. w 2022 r. Ten wskaźnik finansowy pokazuje, jak rynek odradzał się po pandemii. W kilku przypadkach wyniki w tym zakresie były znacznie wyższe wobec 2022 r., wielu biurom udało się przekroczyć nawet poziomy z roku 2019 r. Zacznijmy od firm, które osiągnęły największe obroty. Na początek Itaka. Touroperator osiągnął największy obrót w naszym rankingu w wysokości 5,7 mld zł, rok wcześniej było to 3,8 mld zł, a w 2019 r. 3,3 mld zł. Należy zaznaczyć, że Itaka działa zarówno na rynku polskim jak i zagranicznym. Na rynku polskim osiągnęła obrót 4 mld zł. Zatem obrót Itaki znacznie przewyższył nawet ten z 2019 r.
Na drugim miejscu w rankingu podobnie jak w roku 2022 uplasowało się TUI Poland. Firma osiągnęła obrót na poziomie 4,04 mld zł i było to aż o 31 % więcej niż w roku 2022 i również znacznie przewyższyło obroty osiągnięte w 2019 r.
Kolejną firmą, która osiągnęła wysokie wyniki i znalazła się na miejscu trzecim jest Rainbow Tours. Touroperator osiągnął w 2023 r. przychody w wysokości 3,2 mld zł i przewyższyły one o 38% poziom z roku 2022, w którym to wynosiły 2,3 mld zł.
W tym roku na miejscu czwartym znalazł się Coral Travel, którego obrót wyniósł 2,5 mld zł (rok wcześniej 1,79 mld zł, w 2019 r. 869 mln zł). Biuro nie tylko utrzymuje swoją mocną pozycję w pierwszej piątce największych organizatorów, ale też znacząco zwiększa sprzedaż. To z pewnością wynik strategii rozwoju i sposobu zarządzania firmą, ale również wykorzystanie popularności Turcji, która stanowi trzon produktu touroperatora.
Pierwszą piątkę zamyka Exim Tours, które osiągnęło przychody na poziomie 727 mln zł w roku 2023 i osiągnęło 24% wzrost przychodów w stosunku do roku 2022. Firma uznaje rok 2023 za udany, a osiągniętą dynamikę sprzedaży za bardzo dobry wynik i bezpieczny stały wzrost.

2.2. Liczba klientów
Liczba klientów, obok poziomu przychodów, to drugi najważniejszy wskaźnik obrazujący skale działalności poszczególnych touroperatorów. Ranking w zakresie liczby klientów w znacznym stopniu odzwierciedla ten sporządzony dla poziomu przychodów. Zestawienie to także jest dosyć stabilne na przestrzeni lat. Liderem pozostaje Itaka, która obsłużyła blisko półtora miliona klientów, a ponad milion to klienci TUI Poland. Ponad pół miliona klientów miały w zeszłym roku biura Rainbow Tours i Coral Travel, ponadto Exim Tours i Grecos Holiday obsłużyły około 200 tys. klientów. Wszystkie pozostałe biura zanotowały wynik wyraźnie poniżej 100 tys. Polski rynek biur podróży od lat ma charakter oligopolistyczny z wyraźną dominacją kilku firm. Dość powiedzieć, że pierwszych sześć analizowanych firm odpowiada za 93% klientów zaraportowanych we wszystkich nadesłanych ankietach, a udział samej Itaki w rynku wynosi ponad 30%.

2.3. Zyski
Jeśli chodzi o dane finansowe dotyczące zysków sytuacja uległa bardzo dużej poprawie. Czołowi touroperatorzy osiągnęli znaczny ich wzrost za rok 2023 w porównaniu do roku 2022. Itaka, która rozpoczyna nasz ranking osiągnęła w 2023 r. zysk na poziomie 312 mln zł, a z działalności w Polsce była to kwota 275 mln zł, natomiast w roku 2022 zysk Itaki wynosił 74 mln zł.
Imponująco wygląda również sytuacja Rainbow Tours, które za rok 2023 osiągnęło zysk na poziomie 204 mln zł, a za rok 2022 było to zaledwie 20 mln zł. Rainbow Tours w rankingu pod względem zysku przesunął się na pozycję drugą z pozycji czwartej za rok 2022.
Dla TUI Poland rok 2023 również okazał się bardzo korzystny - firma osiągnęła bardzo duży zysk na poziomie 94 mln zł a w roku 2023 było to tylko 3 mln.
Rok 2023 z bardzo dużym zyskiem zakończyło również Grecos Holiday, które z działalności w zakresie organizacji imprez turystycznych osiągnęło 43 mln zł i był to wzrost o 73% w stosunku do 2022 r.

3. Podsumowanie

Podczas covidovego załamania oraz późniejszego mozolnego odrabiania strat, rok 2019 przedstawiany był, nie tylko w Polsce, jako punkt odniesienia i ostatni tak dobry rok dla branży turystycznej. Dane pokazane w tegorocznych ankietach przez niemal wszystkich touroperatorów pokazują, że wyniki z tego rekordowego roku zostały w roku 2023 przekroczone przez niemal wszystkich touroperatorów i to zarówno dotyczy poziomu obrotów, jak i zysku. Co więcej, w wielu przypadkach skala przebicia poziomu 2019 roku jest tak wyraźna, że nawet uwzględnienie wskaźnika inflacji z ostatnich lat nie zmieni obrazu i obecnie to rok 2023 należy traktować jak rekordowy dla polskich biur podróży.

Optymistyczne spojrzenie w przyszłość wybrzmiewa w opinii wielu biur wyrażonych w ankietach. Większość wyraża opinię, że sezon lato 2024 będzie równie dobry bądź lepszy niż 2023. Należy jednak zwrócić uwagę na zagrożenia, których jest niemało na rynku turystycznym. Firma ETI dostrzega zagrożenia zewnętrzne, wynikające z sytuacji politycznej oraz rynkowe – makroekonomiczne, w tym głównie ceny paliwa lotniczego (w efekcie np. eskalacji konfliktów, głównie na bliskim wschodzie) oraz presja (wojna) cenowa ze strony nowych podmiotów – touroperatorów migrujących biznes do Polski. dr hab. Michał Żemła, prof. UJ, dr Beata Paliś