Pozew grupowy? Zażądaj kaucji!

Joanna Torbé

Przedsiębiorca, który zostanie zmuszony, aby bronić się w postępowaniu, w którym w roli powoda występować będzie grupa konsumentów nie ma łatwego zadania. Jednym ze skutków powództwa grupowego jest konieczność przeznaczenia czasem bardzo znacznych sum na skuteczną obronę. Nie tylko ze względu na skomplikowanie tego postępowania, ale również z uwagi na długość postępowania.

Ponadto złożoność strony powodowej może rodzic kłopoty na etapie egzekucji zasądzonych kosztów.

Warto więc zawczasu pomyśleć o zabezpieczeniu kosztów takiego procesu i zażądać kaucji. W najlepszym razie – zwłaszcza w przypadku, gdy jej wysokość będzie znaczna – może okazać się, że do postępowania nie dojdzie, bo konsumenci jej nie wpłacą. Na etapie projektowania ustawy podkreślano zresztą, że kaucja ma stanowić również barierę do zupełnie nieuzasadnionych żądań.

Musisz działać szybko
To sąd skieruje do powodów-konsumentów postanowienie o tym, że muszą wpłacić kaucję. Ale nie zrobi tego z urzędu (z własnej inicjatywy) – stanie się tak tylko jeśli zażąda tego pozwany. A zatem to pozwany-organizator turystyki musi złożyć stosowny wniosek. Należy jednak pamiętać, że zgodnie z przepisami na złożenie wniosku wyznaczony został termin, którego trzeba dotrzymać. Wniosek należy złożyć najpóźniej przy pierwszej czynności procesowej. Co to oznacza? Jeśli pozwanym jest touroperator z dużym prawdopodobieństwem można powiedzieć, że pierwszą czynnością procesową będzie odpowiedź na pozew (ewentualnie sprzeciw od wyroku zaocznego czy czynności dokonywane przed wdaniem się w spór). To oznacza, że najczęściej wniosek trzeba będzie złożyć jeszcze przed pierwszą rozprawą. O terminie trzeba pamiętać, zwłaszcza, że w praktyce może okazać się, że w momencie tworzenia odpowiedzi na pozew czyli w ciągu 14 dni od dnia jego otrzymania, touroperator nie będzie miał jeszcze wybranego profesjonalnego pełnomocnika. W praktyce – choć rzadko - może okazać się, że odpowiedź dotrze do sądu z jakiś powodów później niż ma miejsce pierwsze posiedzenie w sprawie sądowej. W takim wypadku konieczne jest powtórzenie wniosku na rozprawie do protokołu na samym początku posiedzenia.

Obowiązuje też zasada, że pozwany nie ma prawa domagać się złożenia kaucji, jeżeli uznana przez niego część roszczenia reprezentanta grupy wystarcza na zabezpieczenie kosztów.

Kaucja może być wysoka – decyzje podejmuje sąd
Celem kaucji jest zabezpieczenie kosztów procesu. Ocena, w jakim zakresie należy zabezpieczyć pozwanego, należy do sądu. Oznacza on wysokość kaucji, mając na względzie prawdopodobną sumę kosztów, które poniesie pozwany, ale oczywiście we wniosku ten ostatni powinien wskazać o jaką kwotę chodzi. Najbezpieczniej zażądać jej w maksymalnej wysokości – czyli 20 proc. przedmiotu sporu. Biorąc pod uwagę, że jego wartość w sprawach dotyczących pozwów grupowych bywa znaczna, może okazać się że owe 20 proc. kaucji będzie stanowiło dość pokaźną sumę. Jeżeli jednak w toku sprawy po ustaleniu składu grupy okaże się, że kaucja nie wystarcza, pozwany będzie mógł żądać dodatkowego zabezpieczenia. Postanowienie w przedmiocie kaucji sąd może wydać na posiedzeniu niejawnym.

Klient nie wpłacił kaucji – sprawa znika
Termin na złożenie kaucji oznacza sąd – będzie to jednak minimalnie okres jednego miesiąca. Kaucję składa się w gotówce. Po bezskutecznym upływie wyznaczonego przez sąd terminu do złożenia kaucji pozwany powinien złożyć wniosek o odrzucenie pozwu lub środka odwoławczego. Oznacza to, że jeśli powód nie złoży kaucji w terminie wówczas na wniosek przedsiębiorcy sąd odrzuci pozew. Ewentualnie powód może żądać przywrócenia terminu, ale jego wniosek nie tamuje prawa do żądania odrzucenia pozwu.

---

ZAPAMIĘTAJ
Wniosek o kaucje musisz złożyć przy pierwszej czynności procesowej – jeśli tego nie zrobisz tracisz swoje uprawnienie na zabezpieczenie kosztów procesu! Choć o ostatecznej decyzji w sprawie kaucji i jej wysokości decyduje sąd we wniosku podaj jakiej kwoty na zabezpieczenie się domagasz. Maksymalna wysokości to 20 proc. wartości przedmiotu sporu.
Jeśli powód nie wpłaci kaucji w terminie wyznaczonym przez sąd, zażądaj by, sąd odrzucił pozew lub środek odwoławczy. Na tym sprawa się skończy.
Jeśli uważasz, że sąd wyznaczył za małą kaucję lub nie właściwie nie wyznaczył jej wcale – złóż zażalenie od otrzymanego postanowienia.
W terminie miesiąca od uprawomocnienia się orzeczenia kończącego postępowanie koniecznie zażądaj aby z kaucji zaspokojono przyznane ci koszty. Jeśli nie zrobisz tego w terminie sąd zwróci ją powodowi.

---

Pozwy zbiorowe – VADEMECUM
• pozew zbiorowy może wnieść grupa co najmniej 10 osób, których roszczenie oparte jest na tej samej albo takiej samej podstawie prawnej;
• pozwy zbiorowe rozpoznawać będą sądy okręgowe (niezależnie od wartości przedmiotu sporu – dochodzonego roszczenia) w składzie trzech sędziów;
• powództwo w postępowaniu grupowym wytacza reprezentant grupy;
• reprezentantem może być członek grupy albo powiatowy (miejski) rzecznik praw konsumenta;
• w postępowaniu grupowym obowiązuje tzw. przymus adwokacki – powód musi być reprezentowany przez adwokata lub radcę prawnego.