Abc prawa wycieczek fakultatywnych

Joanna Torbé

Zasada 1. Wycieczka fakultatywna, ale realizacja obowiązkowa
W języku potocznym słowo „fakultatywny” możemy rozumieć jako „nieobowiązkowy” czy „dowolny”. Niestety nazwa ta nie powinna wprowadzić nas w błąd. W przypadku organizacji wypoczynku przez biuro podróży wycieczki fakultatywne należy rozumieć jako pozostawione do wyboru, opcjonalne, ale tylko dla konsumenta. Dla biura umożliwienie skorzystania z wycieczki jest obowiązkowe, a jej brak będzie rodził po stronie turysty możliwość domagania się odszkodowania za nienależyte wykonanie imprezy turystycznej. Może się bowiem okazać, że właśnie wycieczka fakultatywna była elementem wyróżniającym biuro spośród konkurencji i zdecydowała o wybraniu właśnie tej, a nie innej propozycji. Odwołując wycieczkę fakultatywną, którą zamieściliśmy w ofercie, i nie organizując jej, możemy spowodować u naszego klienta utratę przyjemności z wybranych wakacji (patrz przykład 1).

Charakterystyczną cechą wycieczek fakultatywnych jest dodatkowa płatność oraz to, że decyzja uczestnika co do wzięcia w niej udziału następuje w trakcie wyjazdu. Nawet jednak, gdy w ramach promocji wycieczka fakultatywna jest w cenie całej imprezy, nadal stanowi ona element oferty i jej niezorganizowanie grozi odpowiedzialnością za nienależyte wykonanie umowy!

Zasada 2. Można wprowadzić ograniczenia
Zasada dotycząca obowiązkowego zorganizowania oferowanych wycieczek fakultatywnych nie oznacza, że biuro nie może wprowadzić żadnych ograniczeń w tym zakresie. Przeciwnie – warto zadbać w granicach dopuszczanych prawem o swój interes i w umowach czy warunkach uczestnictwa w imprezie zawrzeć dodatkowe postanowienia. Dobrze jest pomyśleć, aby np. wprowadzić w nich postanowienie, że warunkiem zorganizowania wycieczki fakultatywnej jest to, by zgłosiła się na nią określona liczba uczestników imprezy – to da biuru furtkę do niezorganizowania wycieczki, jeśli liczba chętnych nie będzie wystarczająca. Można także zastrzec, że warunkiem uczestnictwa w wycieczce jest posiadanie odpowiedniego stroju czy spełnienie innych warunków (patrz przykład 2).

Zasada 3. Czasem pilot może odmówić klientowi
Zdaniem niektórych prawników zdarzają się sytuacje, które uprawniają pilota do odmowy uczestnikowi imprezy wzięcia udziału w wycieczce fakultatywnej nawet wtedy, gdy wszelkie dokumenty milczą w tej kwestii. Prawo do odmowy wynika w takim przypadku z ciążącego na nim obowiązku opieki.

Zgodnie z tym poglądem pilot będzie miał prawo odmówić sprzedaży wycieczki fakultatywnej osobie, dla której z powodu wieku lub stanu zdrowia (np. kobieta w ciąży) udział w takiej dodatkowej wyprawie może stanowić niebezpieczeństwo. Nie należy zapominać, że pilot mógłby narazić się na odpowiedzialność karną z tytułu narażenia na niebezpieczeństwo, która w tym przypadku byłaby zaostrzona z uwagi na ciążący na pilocie obowiązek opieki.

Niezależnie jednak od zachowania pilota i tym razem należy podkreślić, że aby uniknąć dodatkowych nieporozumień w umowie lub warunkach uczestnictwa, można wskazać, że pewne grupy osób w tego typu dodatkowych atrakcjach nie mogą brać udziału – ze względu na wiek czy stan zdrowia.

Zasada 4. Wycieczka fakultatywna – zwykła odpowiedzialność
Orzecznictwo sądów konsekwentnie utrzymuje, że biuro podróży nie może wyłączyć odpowiedzialności za usługi i wycieczki fakultatywne, nawet jeżeli ich organizację zleca miejscowym przedsiębiorcom, a pracownik biura w całym przedsięwzięciu pełni funkcję pośrednika. Wyłączeń takich nie wolno czynić w szczególności w przypadku, gdy w świadczeniu dodatkowych usług uczestniczy pracownik organizatora. Należy zaznaczyć, że organizator biura zawsze będzie ponosił odpowiedzialność za działania i zaniechania osób, z pomocą których wykonuje zobowiązanie. Zwalnianie się z tej odpowiedzialności jest zabronione na mocy art. 3853 pkt 2 kodeksu cywilnego. (patrz przykład 3).

PRZYKŁAD 1
Stanisław L. wykupił w biurze turystycznym wycieczkę sylwestrową do Egiptu. Program imprezy przewidywał, że uczestnicy będą mogli po dokonaniu dodatkowej opłaty wziąć udział w wycieczkach do świątyni Abu Simbel oraz do Aleksandrii. Okazało sie jednak, że mimo zgłoszenia się kilku osób wycieczki nie zostały zorganizowane. Sąd zasądził na rzecz konsumenta tytułem zadośćuczynienia (wyrok SA w Warszawie, sygn. V CA 2387/05).

PRZYKŁAD 2
Uczestnicy zorganizowanego wyjazdu do Grecji mają możliwość wykupienia dodatkowej wycieczki do klasztorów w Meteorach. Warunkiem wzięcia w niej udziału jest jednak specjalny strój: mężczyźni muszą być ubrani w długie spodnie, a kobiety w spódnice zakrywające kolana oraz okrycie na ramionach. Osoby, które nie spełnią tych warunków, nie mogą wziąć udziału w wycieczce. Ponad to warunki uczestnictwa stanowią, że minimalna liczba osób, która pozwala na zorganizowanie wycieczki, wynosi 10 uczestników.

PRZYKŁAD 3
Biuro podróży zastrzegło w warunkach uczestnictwa, że nie bierze na siebie odpowiedzialności za niewykonanie lub nienależyte wykonanie usług takich jak np. wycieczki fakultatywne, wynajem samochodów itp., które były oferowane klientom na miejscu, a organizowane przez inne podmioty gospodarcze. Wyżej wymieniona odpowiedzialność nie powstaje nawet wówczas, jeśli przedstawiciel organizatora pośredniczył
w sprzedaży tych dodatkowych usług. Takie postanowienie SOKiK wyrokiem z dnia 26.02.2007 r. uznał za niedozwolone (sygn. XVII AmC 174/05).