Pilot też może być obarczony odpowiedzialnością za nieudane wakacje

Biuro podróży, organizując wycieczkę, w której uczestniczy co najmniej 10 osób realizujących wspólny program, musi zapewnić uczestnikom opiekę pilota wycieczek niezależnie od tego, czy odbywa się ona w kraju, czy też jest to podróż zagraniczna. Do zadań pilota należy sprawowanie w imieniu organizatora turystyki opieki nad uczestnikami, czuwanie nad sposobem wykonywania usług świadczonych na ich rzecz oraz przyjmowanie od nich reklamacji. Reprezentuje on także organizatora turystyki wobec kontrahentów świadczących usługi w trakcie trwania imprezy. W przypadku, gdy w trakcie imprezy nie wywiązuje się on z obowiązków, jego odpowiedzialność uzależniona będzie przede wszystkim od tego, na jakiej podstawie prawnej świadczy usługi (patrz ważne).

Umowa o pracę daje mniej możliwości
Jeśli wina pilota jest nieumyślna, to w przypadku zatrudnienia na umowę o pracę będzie on wobec biura odpowiadał na zasadach określonych w kodeksie pracy. Jeżeli pilot jako pracownik wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych ze swej winy wyrządzi biuru podróży szkodę, będzie ponosił ograniczoną odpowiedzialność materialną. Z tego powodu najprawdopodobniej nie zrekompensuje ona całej poniesionej szkody. Odszkodowanie od pracownika, o które można się ubiegać, powinno odpowiadać wyrządzonej szkodzie (której wysokość musi wykazać biuro!), ale nie może być wyższe niż trzymiesięczne wynagrodzenie przysługujące pracownikowi w dniu wyrządzenia szkody.

Przykład: Z powodu naruszenia zasad organizacji imprezy przez pilota niektóre punkty jej programu nie doszły do skutku. Z tego powodu biuro musiało zwrócić klientom znaczną cześć uiszczonej przez nich ceny wycieczki. W rezultacie poniosło ono bardzo dużą stratę. Nie będzie jednak miało prawa żądać od pracownika pilota o naprawienie jej w całości. Nałożona kara jest bowiem limitowana do wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia.

Tylko w przypadku, gdy szkoda wyrządzona jest umyślnie, pilot będzie odpowiadał w pełnej wysokości. W praktyce jednak tego typu wydarzenia występują bardzo rzadko.

Umowa o świadczenie usług
Oprócz umowy o pracę pilot może być zatrudniony w ramach umowy cywilno prawnej, tzw. umowy o świadczenie usług pilotarskich. W tym wypadku będzie wchodziła w grę odpowiedzialność cywilna. Może ona wynikać (choć w przypadku pilotów będzie działo się to rzadko) z czynu niedozwolonego, tzw. deliktu, albo, częściej, wiązać się z niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem zobowiązania wynikającego z zawartej umowy. Umowy świadczenia usług pilotarskich zaliczają się do tzw. umów nienazwanych, czyli takich, które nie posiadają szczegółowych regulacji prawnych. Należy tu pamiętać o dwóch zasadach. Po pierwsze, przy ich zawieraniu obowiązuje zasada swobody umów, zgodnie z którą strony mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Przykładem klauzuli, która mogłaby zostać zakwestionowana przez sąd, mogłoby być np. wprowadzenie do umowy rażąco wysokich kar umownych. Po drugie do takich umów zgodnie z art. 750 kodeksu cywilnego należy stosować przepisy dotyczące umowy-zlecenia.

Pierwsza zasada pozwala, aby kwestie odpowiedzialności zostały ustalone przez strony umowy – dobrze jest, jeśli biuro zabezpieczyło się np. przez wprowadzenie do umowy kar umownych. Jeśli umowa milczy co do zasad odpowiedzialności, należy zastosować przepisy kodeksu cywilnego.

Jeśli klient poniósł szkodę majątkową, a zatem taką, którą można wycenić, wówczas biuro może żądać od pilota pokrycia tej szkody w pełnej wysokości (patrz przykład).
Nieco bardziej skomplikowana jest sytuacja, gdy szkody wycenić się nie da. Wówczas, jeżeli w sprawie o naprawienie szkody okaże się, że ścisłe udowodnienie wysokości żądania jest niemożliwe lub nader utrudnione, sąd może zasądzić w wyroku odpowiednią sumę według swej oceny, opartej na rozważeniu wszystkich okoliczności sprawy. Przykładem takiej trudnej do wycenienia szkody może być sytuacja, gdy z powodu złej organizacji imprezy z winy pilota część świadczeń nie została wykonana prawidłowo – wówczas szkodę w postaci utraty przyjemności z wakacji trudno jest wycenić.

Odpowiedzialność karna
Pilot wycieczki może też ponosić za swoje działania odpowiedzialność karną. Typowym przykładem będzie sprowadzenie niebezpieczeństwa dla życia i zdrowia (za które grozi kara od trzech miesięcy do pięciu lat pozbawienia wolności), które może polegać np. na zaprowadzeniu turystów w miejsca niebezpieczne bez odpowiedniego sprzętu. Należy pamiętać że pilot podejmując się pełnienia roli opiekuna wycieczki, przyjmuje na siebie funkcję gwaranta, a więc ciąży na nim szczególny prawny obowiązek nie tylko odwracania niebezpieczeństw, które realnie mogłyby jej zagrażać, ale i powstrzymywania się od działań, które niebezpieczeństwo mogły sprowadzić. Im większa zaś wartość dóbr prawnych, które gwarant ma chronić, i im wyższy stopień prawdopodobieństwa sprowadzenia niebezpieczeństwa, tym bardziej rygorystycznie trzeba oceniać obowiązek działania lub zaniechania po jego stronie (patrz zapamiętaj).

Przykład: Z powodu niedopatrzenia pilota jednemu z klientów biura ukradziono bagaż, który zdaniem klienta warty był 500 zł. W takim wypadku, jeśli rzeczywiście kradzież była wynikiem niewłaściwego wykonywania obowiązków przez pilota, biuro ma prawo żądać zwrotu tej kwoty.

WAŻNE
Zanim pilotowi wycieczek zostaną przydzielone obowiązki, przed wyjazdem muszą być spełnione przez organizatora imprezy warunki określone w art. 30 ust. 2 ustawy o usługach turystycznych. Pilota i biuro powinna łączyć pisemna umowa. Zgodnie z orzecznictwem brak pisemnego zlecenia określającego miejsce i czas usługi pilotarskiej, brak upoważnienia do działania w imieniu organizatora świadczy o tym, iż nie zlecono pilotowi zadań pomimo jego uczestnictwa w imprezie. A to może też utrudniać możliwość pociągnięcia go do odpowiedzialności.

ZAPAMĘTAJ
• Zasady odpowiedzialności w umowie cywilnoprawnej możesz ustalać dowolnie, byle nie były one sprzeczne z treścią lub celem zobowiązania, nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.
• Jeśli nie określisz tych zasad, zastosowanie będą miały przepisy kodeksu cywilnego ze szczególnym uwzględnieniem przepisów dotyczących umowy-zlecenia.
• Niewystawienie pilotowi pisemnej umowy może utrudniać dochodzenie odszkodowania od niego.
• Jeśli zatrudniasz pilota na umowę o pracę, wysokość odszkodowania jest limitowana, chyba że pilot wyrządził szkodę umyślnie, wówczas odpowiada w pełnej wysokości.
• Za swoje działania pilot może ponosić odpowiedzialność karną.
• Uprawnienia przewodnika turystycznego lub pilota wycieczek mogą być zawieszone za powtarzające się uchybienia w wykonywaniu zadań lub postępowaniu przewodnika turystycznego lub pilota wycieczek na okres do 12 miesięcy.
• Marszałek województwa może uzależnić zawieszenie pilota od zdania egzaminu sprawdzającego obejmującego część lub całość zakresu wymaganych umiejętności.