Wyliczanie diet do poprawki

Marta Szostak

Kwestia tego, czy kierowcy należą się diety i czy są one zwolnione od podatku, od dawna wywołuje wątpliwości oraz rozbieżne interpretacje przepisów – nie tylko prawa pracy, ale także prawa podatkowego. Tymczasem sprawa ta dla firm (zarówno dla przewoźników, jak i dla biur podróży zatrudniających kierowców) jest niezwykle istotna.

SN: Diety nie zawsze się należą
Aby stwierdzić, czy kierowca przebywa w podróży służbowej, należy przede wszystkim sprawdzić, jak w umowie określone zostało jego miejsce pracy. Jeśli wskazano w niej, że jest to siedziba pracodawcy (np. biuro podróży Skantravel z siedzibą w Warszawie), wówczas każdy wyjazd w trasę traktowany będzie jako podróż służbowa. Zgodnie jednak z rewolucyjnym wyrokiem Sądu Najwyższego (uchwała siedmiu sędziów, sygn. akt II PZP 11/08) kierowca w ramach wykonywanej pracy nie odbywa podróży służbowych, jeśli jego miejsce pracy określone jest szeroko – np. kraje UE. Taki sposób oznaczania miejsca pracy zdaniem SN jest dopuszczalny. A jeśli tak, to świadczenia z tytułu podróży służbowej będą kierowcy przysługiwały tylko wtedy, gdy na polecenie pracodawcy wykona zadanie służbowe poza miejscowością, w której znajduje się siedziba pracodawcy, lub poza stałym miejscem pracy (patrz przykład).

W sytuacji opisanej w przykładzie to, czy kierowca dostanie dodatkowe świadczenia (rekompensujące zwiększone wydatki na wyżywienie itp.), powinno zostać uzgodnione w umowie o pracę lub w aktach wewnątrzzakładowych. SN postawił też pod znakiem zapytania to, czy kierowca może w ogóle przebywać w podróży służbowej, która co do zasady ma charakter incydentalny.

Kłopot ze zwolnieniem od podatku
Dalszy kłopot pojawiał się ze względu na przepisy podatkowe. Minister finansów oraz sądy administracyjne stali na stanowisku, że nie można dyskryminować kierowców. Mogą oni przebywać w podróży służbowej, a co więcej, jeśli wyjeżdżają poza stałe miejsce pracy, dieta im się należy. W konsekwencji otrzymują też zwolnienie od podatku. A zatem, jeśli kierowca autokaru jako miejsce pracy miał wskazaną siedzibę pracodawcy, wówczas każdy wyjazd powodował konieczność wypłaty diety. Minister finansów wskazał, że zarówno osobom świadczącym usługi transportowe, jak również kierowcom, przysługuje zwolnienie diet od podatku dochodowego.

Jeśli natomiast chciałoby się iść tokiem rozumowania SN, wówczas przy założeniu, że kierowcy nie są w podróży służbowej, diety wypłacane np. na podstawie umowy o pracę nie podlegałyby zwolnieniom podatkowym.

Wiele wątpliwości
Problemy z wypłacaniem diet, a zwłaszcza furtka do ich niewypłacania, były bardzo dotkliwe. Powszechnie wiadomo bowiem, że dieta to znaczna część wynagrodzenia kierowcy. Za sprawą orzeczenia SN przepisy zostaną znowelizowane. Na podpis prezydenta czeka zmiana Ustawy o transporcie drogowym oraz o zmianie niektórych innych ustaw. Przy okazji znowelizowano Ustawę o czasie pracy kierowców. Wprowadzona zostanie do niej definicja podróży służbowej, zgodnie z którą będzie ona oznaczać każde zadanie służbowe kierowcy polegające na wykonywaniu, na polecenie pracodawcy, przewozu drogowego lub wyjazdu w celu wykonania przewozu drogowego poza siedzibę pracodawcy. Nie będzie zatem miało znaczenia miejsce pracy. Wyraźnie postanowiono, że kierowcy przysługują należności na pokrycie kosztów związanych z wykonywaniem tego zadania służbowego ustalane na zasadach określonych w przepisach art. 77(5) § 3-5 kodeksu pracy.

PRZYKŁAD
Kierowca realizujący wyjazdy po krajach UE w umowie jako miejsce pracy miał wskazany właśnie ten obszar. A zatem, udając się w trasę, nie jest w podróży służbowej. Co za tym idzie, nie przysługują mu diety.