Ustawa o timeshare redefiniuje umowy

Joanna Torbé
Do 23 lutego 2011 r. państwa członkowskie mają czas na wdrożenie do prawa wewnętrznego nowej dyrektywy UE, która dotyczy ochrony konsumentów zawierających z przedsiębiorcami umowy timeshare, umowy o długoterminowe produkty wakacyjne, umowy odsprzedaży oraz wymiany.
W Polsce dotychczas kwestie związane z timesharingiem regulowała Ustawa z dnia 13 lipca 2000 r. o ochronie nabywców prawa korzystania z budynku lub pomieszczenia mieszkalnego w oznaczonym czasie w każdym roku oraz o zmianie ustaw Kodeks cywilny, Kodeks wykroczeń
i ustawy o księgach wieczystych i hipotece (Dz.U. nr 74, poz. 855, z późn. zm.). Wszystko wskazuje na to, że w niedalekiej przyszłości akt ten zostanie uchylony, a w jego miejsce pojawią się nowe przepisy. Czego możemy się spodziewać? Najważniejsze obszary, w których pojawią się zmiany, to zawieranie umów, obowiązek informacyjny oraz prawo odstąpienia konsumenta od zawartej umowy.
Projektowana ustawa będzie miała zastosowanie do umów konsumenckich, tj. zawieranych pomiędzy przedsiębiorcą a konsumentem. Nowe przepisy będą dotyczyły podmiotów zawierających umowy: timeshare, o długoterminowy produkt wakacyjny, odsprzedaży timeshare lub długoterminowego produktu wakacyjnego, wymiany timeshare oraz do umów dodatkowych. Każda z tych umów, w ślad za dyrektywą unijną, zostanie szczegółowo zdefiniowana (patrz tabela). Bardzo istotną zmianą będzie skrócenie czasu trwania umowy z co najmniej trzech lat do jednego roku.
Zmiany polskich przepisów wymusza Dyrektywa do prawa krajowego Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/122/WE z dnia 14 stycznia 2009 r. w sprawie ochrony konsumentów w odniesieniu do niektórych aspektów umów timeshare, umów o długoterminowe produkty wakacyjne, umów odsprzedaży oraz wymiany (Dz.U. L 33 z 3.02.2009 r.). Szczegółowe założenia do projektu zmian dostępne są na stronie: www.uokik.gov.pl.

---

Gmina zadecyduje, czy podatki branży podskoczą
Zmiana stawek będą dotyczyć m.in. właścicieli hoteli, gospodarstw agroturystycznych, stoków narciarskich oraz przewoźników

Marta Szostak
Jak wynika z obwieszczenia ministra finansów w sprawie górnych granic stawek kwotowych podatków i opłat lokalnych na 2011 r., wszystkie podatki
i opłaty wzrosną. Dla podmiotów działających w branży turystycznej istotny jest m.in. wzrost stawki podatku od nieruchomości:
• od gruntów związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej będzie wynosiła ona 0,80 zł od 1 mkw. powierzchni,
• od budynków lub ich części związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej oraz od budynków mieszkalnych lub ich części zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej będzie wynosiła ona 21,05 zł od 1 mkw. powierzchni użytkowej.
Zmiana tych stawek będzie więc dotyczyć m.in. właścicieli hoteli, pensjonatów, gospodarstw agroturystycznych, stoków narciarskich. Zmiany dotyczyć też będą firm transportowych – tu stawka dotycząca autobusów wzrośnie do:
• 1747,56 zł w stosunku do pojazdów, w których liczba miejsc siedzących jest mniejsza od 30,
• 2209,40 zł w stosunku do pojazdów, w których liczba miejsc siedzących jest równa lub większa niż 30.
Wzrosną również maksymalne stawki podatku od samochodów ciężarowych i wynosić będą od 748,25 zł do 2858,47 zł.
Turyści muszą się liczyć z możliwością podwyższenia opłaty klimatycznej, maksymalna stawka ogłoszona przez ministra finansów wynosić będzie bowiem 1,99 zł dziennie, zaś w miejscowościach uzdrowiskowych – 2,84 zł dziennie.
To od rady gminy zależy wysokość stawek podatków i opłat lokalnych, nie mogą one być wyższe niż stawki maksymalne określone w obwieszczeniu ministra finansów. Z reguły na obszarze poszczególnych gmin są one jednak nieco niższe.

WAŻNE
Minister finansów ogłasza maksymalne stawki podatków i opłat lokalnych, zaś rada gminy w drodze uchwały określa wysokość tych podatków i opłat na dany rok. Może zatem postanowić, że będą one niższe.

---

Ustal kto rozstrzygnie spór
Zwróć uwagę na kwestie właściwości miejscowej sądów w umowach

Zwykle postanowienia modyfikujące kompetencje sądu właściwego do rozstrzygnięcia sporu uznawane są za niedozwolone. Czy oznacza to, że nie należy jej wskazywać? A może istnieją przypadki, gdy jej modyfikacja jest możliwa?

Joanna Torbé
Właściwość miejscowa sądu to reguła wskazująca, gdzie strona (czyli np. biuro podróży lub klient) powinna składać pisma – np. do którego z sądów rejonowych. Zasady właściwości miejscowej określa kodeks postępowania cywilnego. Tyle że w umowach o imprezę turystyczną bardzo często organizatorzy wprowadzają postanowienia wskazujące, który sąd będzie właściwym do rozpoznania ewentualnego, mogącego powstać w przyszłości sporu.
I często sprawa kończy się przed sądem, z tym, że nie w tym wskazanym w umowie, a przed Sądem Ochrony Konkurencji i Konsumenta, który w większości przypadków traktuje takie postanowienia jako niedozwolone.

Właściwość miejscową da się teoretycznie zmienić
To, który sąd będzie właściwy miejscowo do rozstrzygania sporu pomiędzy organizatorem imprezy turystycznej a klientem, określają przepisy kodeksu postępowania cywilnego.
Ogólna zasada mówi o tym, że właściwą miejscowo do tego instytucją jest sąd miejsca zamieszkania lub siedziby pozwanego (art. 27 § 1 k.p.c.). A zatem np. niezadowolony turysta chcący pozwać biuro podróży o odszkodowanie powinien złożyć pozew w miejscu, w którym znajduje się siedziba biura. Ewentualnie można jeszcze (zgodnie z art. 34 k.p.c) wytoczyć powództwo przed sądem właściwym dla miejsca wykonania umowy, co jednak w przypadku imprez turystycznych ma miejsce wyjątkowo rzadko.
Co do zasady przepisy przewidują możliwość zmiany właściwości miejscowej poprzez zawarcie specjalnej umowy w tym zakresie (tzw. umowy prorogacyjnej). W takiej umowie wskazuje się, że właściwym do rozstrzygania sporu będzie określony sąd – inny niż wynikałoby to z przytoczonych powyżej reguł. Powstaje zatem pytanie, dlaczego Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumenta uznaje, że postanowienia umów o imprezę turystyczną, w której wskazano sąd właściwy do rozpoznania sprawy, są niedozwolone?

Nie narzucaj sądu, który nie jest miejscowo właściwy
Po pierwsze, tworząc umowę o imprezę turystyczną (a dokładnie wzór, który nie będzie podlegał negocjacjom) zawieraną przez klienta przez przystąpienie, należy zapoznać się z art. 3853 k.c. Zawiera on katalog postanowień, które nie są dozwolone. W pkt 23 wskazano, że nie jest dozwolone postanowienie umowne, które wyłącza jurysdykcję sądów polskich lub poddaje sprawę pod rozstrzygnięcie sądu polubownego polskiego lub zagranicznego albo innego organu. To samo dotyczy narzucenia w umowie rozpoznania sprawy przez sąd, który wedle ustawy nie jest miejscowo właściwy (patrz przykład).
Organizator turystyki mógłby zapytać, dlaczego niedozwolonym postanowieniem jest wskazanie, że sądem właściwym jest siedziba pozwanego biura, skoro i tak przepisy przewidują, że pozew należy złożyć w miejscu tej siedziby. Kwestię można wytłumaczyć następująco: jeśli umowa o imprezę turystyczną nie zawiera postanowień co do właściwości sądu, to zgodne z ogólną regułą pozew składamy w miejscu siedziby pozwanego. Tak więc skarżący klient powinien złożyć go w sądzie właściwym dla siedziby organizatora.
Jeśli natomiast to biuro złoży pozew konsumentowi np. o uiszczenie należności z tytułu zawartej umowy, wówczas powinno wytoczyć ono sprawę przed sądem właściwym dla miejsca zamieszkania klienta (np. pomimo że posiada siedzibę w Warszawie, pozew składa w Krakowie, tam bowiem zamieszkuje konsument).
Jeśli jednak biuro w umowie wskaże, że jest sąd powszechny właściwy dla siedziby organizatora, to niezależnie od tego, czy sprawę wytacza touroperator, czy konsument, sprawa prowadzona jest np. w Warszawie (w miejscu siedziby biura). Jest to sytuacja niekorzystna dla konsumenta i jak przyjmuje się w orzecznictwie utrudniająca konsumentowi dochodzenie roszczeń.

Co można modyfikować w umowach z kontrahentami
Powyżej wskazane reguły nie oznaczają, że przedsiębiorca nie może zmienić właściwości sądu w żadnym przypadku. Nie ma bowiem katalogu postanowień, które są zawsze niedozwolone – niezależnie od okoliczności. Przepisy dotyczące klauzul niedozwolonych dotyczą umów zawieranych z konsumentami. Kodeks cywilny definiując pojęcie konsumenta wskazuje, że chodzi o osobę fizyczną dokonującą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową (art. 221 k.c.).
Jak można wywnioskować z powyższego modyfikacja w zakresie właściwości sądu może mieć miejsce wtedy, gdy touroperator zawiera umowę ze swoim kontrahentem lub klientem, który nie jest konsumentem. A zatem, w przypadku gdy zawiera umowę z innym przedsiębiorcą. W takich sytuacjach nie ma przeszkód do ustalenia właściwości miejscowej sądu, zwłaszcza, że często umowy takie są negocjowane z uwagi na to, że opiewają na duże sumy pieniężne.
Podobnie będzie w przypadku innych umów, których zawarcie nie następuje przez przystąpienie do gotowego wzorca.
właściwości sądu w umowie o imprezę turystyczną

Rodzaje niedozwolonych postanowień związanych z właściwością sądu
• posłużenie się ogólną regułą
Np. Wszelkie spory mogące wyniknąć z tytułu realizacji umowy będą rozstrzygane polubownie, a w razie niedojścia do porozumienia rozstrzygane przez wydziały cywilne sądu rejonowego właściwego dla miejsca siedziby biura.
• wskazanie konkretnej miejscowości
Np. Gdyby zaistniała konieczność dochodzenia roszczeń przez sądem, strony zgodnie określają jako sąd właściwy dla rozpoznania sporu Sąd Rejonowy w Łowiczu
• całkowity zakaz wytoczenia powództwa
Np. Wszelkie ewentualne spory mogące wyniknąć z tytułu realizacji umowy pomiędzy organizatorem imprezy turystycznej a klientem będą rozstrzygnięte tylko przed sądem polubownym.

ZAPAMIĘTAJ
• We wzorcu umowy o imprezę turystyczną, której konsument nie negocjuje, nie można umieszczać postanowień, które narzucają rozpoznanie sprawy przez inny sąd, aniżeli wynika to z przepisów, ani też takich, które w ogóle wyłączają możliwość dochodzenia roszczeń, stanowiąc, że możliwe jest to tylko na drodze polubownej.
• Modyfikować właściwość miejscową sądu można w umowach zawieranych z innymi podmiotami niż konsumenci (np. z kontrahentami) pod warunkiem zawarcia umowy na piśmie (art. 46 k.p.c).
• Modyfikacje właściwości (w umowach z nie-konsumentami) dotyczą tylko właściwości miejscowej, a nie innych właściwości. W umowie z kontrahentem można zatem zmienić właściwość miejscową (np. wskazać sąd w Warszawie), a nie można zamienić właściwości rzeczowej ( np. wskazać, że zawsze właściwy będzie sąd okręgowy, a nie rejonowy)

PRZYKŁAD
W umowie o imprezę turystyczną zawieraną z klientami wypisano następujące postanowienie: „Wszelkie spory wynikające z tytułu realizacji umowy będą rozstrzygane polubownie, a w razie braku porozumienia przez sąd powszechny właściwy dla organizatora”. SOKiK uznał, że jest ono niedozwolone (wyrok z 16.04.2009 r., sygn. akt XVII AmC 331/09).

---

Zmiany w prawie

PRAWO PRACY
Powraca propozycja Zniesienia badań w przypadku zawierania kolejnej umowy o pracę. Sejmowa komisja „Przyjazne państwo” przygotowała projekt nowelizacji kodeksu pracy zakładający zniesienie konieczności wykonywania badań wstępnych przez pracowników zatrudnianych nie później niż w terminie 30 dni od dnia wygaśnięcia lub rozwiązania poprzedniej umowy o pracę z tym samym pracodawcą. Zatem pracownik przyjmowany na to samo stanowisko lub o takich samych warunkach na podstawie kolejnej umowy o pracę zawartej w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej nie musiałby wykonywać badań wstępnych.
łatwiej Będzie zatrudnić cudzoziemca. W Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej trwają prace mające na celu zniesienie ograniczenia w czasie obowiązywania uproszczeń w procedurze zatrudniania określonych grup cudzoziemców.

CUDZOZIEMCY
Formularze wizowe zostały dokładniej określone. 2 września weszło w życie rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych i administracji
z dnia 28.07.2010 r. w sprawie wiz dla cudzoziemców (Dz.U. nr 151, poz. 1015). Najbardziej istotnymi wprowadzanymi zmianami, wynikającymi z dostosowania do Wspólnotowego Kodeksu Wizowego, są odstąpienie od określania w rozporządzeniu krajowym symboli dla wiz Schengen, określenie wzoru formularza wniosku o wydanie wizy krajowej odrębnie od wzoru formularza wniosku o wydanie wizy Schengen oraz określenie wzoru formularza, na którym wydaje się decyzję o odmowie wydania wizy krajowej, unieważnieniu jej lub cofnięciu.

IMPREZY MASOWE
Materiały zgromadzone podczas utrwalania imprezy masowej Muszą być przechowywane. 2 września weszła w życie Ustawa z dnia 22.07.2010 r. o zmianie ustawy o bezpieczeństwie imprez masowych oraz ustawy Kodeks karny (Dz.U. nr 152, poz. 1021). Wprowadza ona m.in. obowiązek przechowywania przez okres co najmniej 60 dni materiałów zgromadzonych podczas utrwalania przebiegu imprezy masowej. Chodzi o dokumenty niezawierające dowodów pozwalających na wszczęcie postępowania karnego albo postępowania w sprawach o wykroczenia lub mających znaczenie dla toczących się takich postępowań. Ponadto do kodeksu karnego wprowadzono nowy typ przestępstwa. Karze będą podlegać osoby, które nie zastosują się do orzeczonego przez sąd zakazu wstępu na imprezę masową lub połączonego z tym środkiem karnym obowiązku osobistego stawiennictwa w jednostce organizacyjnej policji lub
w miejscu określonym przez właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby skazanej albo ukaranej komendanta powiatowego (rejonowego, miejskiego) policji w czasie trwania imprezy masowej.

TURYSTYKA
Lexus atakuje hotele. Do rejestru klauzul niedozwolonych wpisano trzy postanowienia uznane przez SOKiK za niedozwolone. W tym przypadku chodzi o regulaminy jednego z hoteli. Po raz pierwszy w rejestrze pojawił się przedsiębiorąca działający w branży usług hotelarskich. Stroną przeciwną było Towarzystwo „Lexus”.

UBEZPIECZENIA
ZUS daje przywileje przedsiębiorcom, których dotknęła powódź. Zakład Ubezpieczeń Społecznych poinformował, że przedsiębiorcy poszkodowani powodzią w sierpniu mają możliwość opłacenia składek za lipiec, sierpień i wrzesień do końca tego roku, czyli do 31 grudnia. To oznacza, że odsetki za zwłokę będą naliczane dopiero od początku 2011 r.

PRZEWOŹNICY
Komisja europejska opublikowała aktualny wykaz linii lotniczych objętych zakazem wykonywania przewozów w Unii Europejskiej. Tym razem wstrzymano loty Meridian Airways z Ghany oraz rozszerzono ograniczenie wobec innych linii z tego kraju.Obecnie na czarnej liście UE znajduje się pięciu indywidualnych przewoźników, których przewozy są całkowicie zakazane w Unii Europejskiej – z Afganistanu (Ariana Afghan Airlines), Surinamu (Blue Wing Airlines), Ghany (Meridian Airways), Kambodży (Siem reap Airways International) i Rwandy (Silverback Cargo Freighters). Łącznie zakazowi podlega 278 przewoźników z 17 krajów.
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów opublikował raport dotyczący kierunków rozwoju konkurencji i ochrony konsumentów na rynkach przewozów kolejowych w Polsce. Stwierdza w nim m.in., że niska jakość świadczonych obecnie usług jest spowodowana głównie złym stanem infrastruktury . Urząd postuluje w nim działania zapewniające pasażerom skuteczniejsze egzekwowanie praw im przysługujących. Popiera również integrację taryf i rozkładów jazdy różnych przewoźników, a także zmiany przepisów, które zwiększą prawa pasażera w sytuacji opóźnienia lub odwołania pociągu.
Źródło: www.uokik.gov.pl

---

PORADY

Jak traktować sytuację, w której złożona reklamacja nie zawiera elementów wskazanych w ustawie? Czy zwrócić ją klientowi? Czy nawet jeśli jest niepełna, musimy na nią zareagować?

Zgodnie ze znowelizowanymi przepisami ustawy o usługach turystycznych konsument może złożyć reklamację organizatorowi turystyki. Musi ona zawierać wskazanie uchybienia oraz określenie, czego nasz klient się domaga (wskazanie żądania). Zwykle reklamacje klientów zawierają te dwa elementy, choć zdarza się, że brak jest wyraźnego żądania co do rekompensaty za niedogodności, które zdaniem klienta go spotkały. Może się też w praktyce zdarzyć, że uchybienia nie zostaną wskazane w sposób, który nie pozwoli na rozstrzygnięcie roszczeń klienta czy oszacowanie wysokości ewentualnej rekompensaty. Nie należy wykluczać też przepadków, w których klient w ogóle nie zamieści któregoś z ww. elementów pisma reklamacyjnego. Ustawa nie wskazuje, jak należy zachować się w takiej sytuacji. Niemniej jednak właściwe byłoby skontaktowanie się z osobą składającą reklamację z prośbą o doprecyzowanie reklamacji. Należy też podać przepisy ustawy i uzasadnienie, w którym wskażemy, dlaczego reklamacja w pierwotnym brzmieniu nie może być rozpatrzona. Pod znakiem zapytania należy natomiast postawić odrzucenie reklamacji z tego powodu, że jest ona niekompletna.
Na rozpatrzenie reklamacji organizator ma 30 dni od dnia jej złożenia, a w razie reklamacji złożonej w trakcie trwania imprezy turystycznej, 30 dni od dnia jej zakończenia. Ustawa nie rozstrzyga, od kiedy biegnie termin na rozstrzygnięcie reklamacji, jeśli do konsumenta wysłano pismo z prośbą o uzupełnienie braków w dokumencie. Choć rozwiązanie takie jest ryzykowne, z uwagi na dotkliwą sankcję w przypadku uchybienia terminu (przyjęcie, że organizator uznał reklamację), należałoby założyć, że termin biegnie od momentu, kiedy konsument uzupełni złożoną reklamację w taki sposób, że możliwe będzie ustosunkowanie się do niej. Trudno bowiem wymagać od organizatora, aby rozpatrywał reklamację, nie znając dokładnie zarzutów konsumenta (sytuacja, gdy nie wskazano albo wskazano niedokładnie uchybienia) lub nie wiedząc, jakie jest jego żądanie. Niemniej jednak sprawy tego rodzaju powinny być rozstrzygane w kontekście wszystkich okoliczności. Może się np. zdarzyć, że organizator, który wie, że reklamacja jest niepełna, opóźnia jej rozpoznanie w ten sposób, że wysyła pismo o jej uzupełnienie dopiero po 20 dniach od jej wpłynięcia – co traktować należałoby jako nadużycie. Nie jest też wykluczone, że to konsument będzie zwlekał z uzupełnieniem reklamacji, licząc na upływ 30-dniowego terminu na rozpatrzenie pierwszego złożonego pisma. Najbezpieczniejszym rozwiązaniem byłoby zmieszczenie się w terminie 30 dni od dnia wniesienia reklamacji ze wszystkimi czynnościami, tzn. zarówno z wysłaniem pisma o uzupełnienie reklamacji, jak i z jej rozpatrzeniem.

Prowadzimy restaurację przyhotelową. Chcielibyśmy wiedzieć, czy po wejściu w życie zakazu palenia w lokalach gastronomicznych będziemy mogli wyznaczyć specjalne miejsca dla naszych palących klientów?

Zgodnie z nowymi przepisami, które wejdą w życie 15 listopada 2010 r., właściciel lub zarządzający lokalem gastronomiczno-rozrywkowym z co najmniej dwoma pomieszczeniami przeznaczonymi do konsumpcji może wyłączyć spod zakazu palenia zamknięte pomieszczenie konsumpcyjne wyposażone w wentylację zabezpieczającą inne pomieszczenia przed dymem tytoniowym. Wynika z tego, że będzie można wyznaczyć miejsca dla palących konsumentów pod kilkoma warunkami. Pierwszy z nich to istnienie dwóch pomieszczeń do konsumpcji w restauracji, z których jedno, zamknięte, można będzie wyłączyć spod zakazu palenia.
Zatem jedna sala dostępna będzie tylko dla klientów palących, druga zaś dla niepalących. Należy pamiętać, że pomieszczenie dla tych pierwszych musi być zamknięte, a ponadto wyposażone w wentylację, która zapewni nieprzenikanie dymu tytoniowego do pozostałych pokoi. Jeśli więc mamy zamiar wyznaczyć salę dla palących, należy zaplanować odpowiednio wcześniej stosowne prace remontowo-adaptacyjne, tak aby nasi klienci po 15 listopada mogli wybrać salę dla palących lub niepalących. Nie można też zapomnieć o obowiązku umieszczenia odpowiednich oznaczeń słownych i graficznych informujących o zakazie palenia w części restauracji przeznaczonej dla niepalących. Należy też pamiętać, że konsument palący wyroby tytoniowe w miejscu objętym zakazem palenia będzie podlegał karze grzywny do 500 zł.

Nasz pilot złożył wypowiedzenie umowy-zlecenia. Jego termin jest określony na jeden miesiąc. Od kiedy mamy liczyć początek okresu wypowiedzenia? Jest to istotne z tego powodu, że nie wiemy, czy umowa zostanie rozwiązana w czasie trwania imprezy, w której miał uczestniczyć, czy już po jej zakończeniu. Czy termin należy liczyć od daty nadania listu?

Umowa zlecenia ma charakter cywilnoprawny. A zatem aby odpowiedzieć na pytanie, należy sięgnąć do przepisów kodeksu cywilnego. Oświadczenie o wypowiedzeniu umowy zlecenia jest oświadczeniem woli. Zgodnie z art. 61 k.c. przyjmuje się, że zostaje ono złożone innej osobie z chwilą, gdy doszło do niej w taki sposób, że mogła się z nim zapoznać. W konsekwencji nie liczymy miesięcznego terminu od dnia nadania na poczcie, bowiem w tym dniu nie zapoznali się państwo ze złożonym oświadczeniem, ale od dnia, kiedy list do państwa dotarł. Zgodnie z przepisami k.c. okres wypowiedzenia upłynie z upływem dnia, który nazwą lub datą odpowiada początkowemu dniowi terminu. W przypadku gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było termin mija w ostatnim dniu tego miesiąca. A zatem jeśli np. z oświadczeniem zapoznali się Państwo 15 września to termin wypowiedzenia upłynie 15 października o godzinie 24.00. Do tego czasu pilot musi wykonywać swoje obowiązki.