Urząd kwestionuje kolejne zapisy

Pierwszym postanowieniem zakwestionowanym przez UOKiK był przepis, zgodnie z którym biuro zastrzegało, że nie ponosi odpowiedzialności za informacje udzielane przez akwizytorów odbiegające od postanowień regulaminu i niezgodne z jego ofertą.
Akwizytor na własny rachunek
Tymczasem, według przepisów oraz ugruntowanego orzecznictwa, istnieją tylko trzy przypadki (wymienione w art. 11 a ust. 1 ustawy o usługach turystycznych), które powodują wyłączenie odpowiedzialności organizatora z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania umowy. Są to zdarzenia spowodowane:
• działaniem lub zaniechaniem klienta,
• działaniem lub zaniechaniem osób trzecich nieuczestniczących w wykonywaniu usług przewidzianych w umowie, jeżeli nie można było ich przewidzieć ani uniknąć,
• siłą wyższą.
Tylko w tych wypadkach organizator imprez turystycznych może uwolnić się od odpowiedzialności za uchybienia w wykonaniu umowy o imprezę turystyczną. Nie jest to natomiast możliwe, gdy wadliwe wykonanie kontraktu spowodowało postępowanie osób, za pomocą których biuro wykonuje zobowiązania lub którym np. zleca pośredniczenie w zawieraniu umów (np. agentów). Oczywiście, jeśli osoby czy firmy, działając na jego rzecz spowodują nierzetelnym postępowaniem szkodę, biuro będzie mogło żądać jej naprawienia.
Podobne uzasadnienie dotyczyło klauzuli, która przewidywała, że jeśli z przyczyn leżących po stronie kontrahentów biura nastąpi zmiana hotelu lub miejscowości zakwaterowania oraz ulegnie obniżeniu standard imprezy turystycznej, ale nie spowoduje to zasadniczych modyfikacji, wówczas klient zrzeka się ewentualnych roszczeń.
Co z tego wynika? Organizator imprezy turystycznej zawsze odpowiada za działania osób, które pośredniczą w zawieraniu umowy o imprezę turystyczną, a także za jej niewykonanie lub nienależyte wykonanie spowodowane działaniem jego kontrahentów. To on jest bowiem stroną tej umowy. Jeśli z powodu nierzetelności agenta biuro poniesie szkodę, będzie mogło żądać jej naprawienia przez kontrahentów.
Mała zmiana ceny też jest istotna
Drugą nieprawidłową regulacją było wskazanie, że dopiero jeśli cena imprezy turystycznej wzrośnie o więcej niż 15 proc., wówczas klient zyskuje uprawnienie do odstąpienia od umowy. Natomiast przy mniejszym wzroście ceny klient zobowiązany był do uiszczenia nadwyżki. Tymczasem, zgodnie z art. 14 ust. 5 ustawy o usługach turystycznych zmiana istotnych warunków umowy dokonana przez organizatora turystyki rodzi po stronie konsumenta prawo do odstąpienia od umowy z natychmiastowym zwrotem wszystkich wniesionych świadczeń bez obowiązku zapłaty kary umownej. Ponieważ uregulowanie stosowane przez biuro kształtuje prawa konsumenta w sposób mniej korzystny niż określony w ustawie o usługach turystycznych, zostało ono zanegowane omawianą decyzją prezesa UOKiK.
Co z tego wynika? Każde, nawet minimalne podwyższenie ceny stanowi zmianę istotnych warunków umowy, która, zgodnie z ustawą o usługach turystycznych uprawnia, klienta do odstąpienia od umowy.
Kwota rażąco wygórowana
Kolejny przepis umowy dotyczył wprowadzenia opłaty manipulacyjnej. Zgodnie z nim, klient miał prawo w określonym czasie przed imprezą do zmiany jej terminu oraz osób w niej uczestniczących, ale zobowiązany był z tytułu dokonania modyfikacji do uiszczenia opłaty manipulacyjnej w wysokości 50 zł od osoby. Odnosząc się do kwoty pobieranej za zmianę terminu, prezes urzędu stwierdził, że organizator turystyki nie może narzucić konsumentowi obowiązku poniesienia opłaty manipulacyjnej ustalonej w stałej wysokości, jednakowej dla każdej imprezy turystycznej, niezależnej od kosztów konkretnego przesunięcia. Jest to wykorzystywanie przewagi przez przedsiębiorcę. Przyjęcie takiego rozwiązania umożliwia bowiem osiągnięcie o wiele większych korzyści, niż gdyby stosowane były postanowienia ustawy o usługach turystycznych. Natomiast „podmiana” osób uczestniczących w imprezie nie powinna pociągać dodatkowych kosztów.
Co z tego wynika? Organizator turystyki, w przypadku zmiany terminu imprezy przez klienta, może żądać od niego zwrotu kosztów prolongaty terminu, ale nie opłaty manipulacyjnej. Natomiast raczej niedopuszczalne jest pobieranie pieniędzy za zmianę osób uczestniczących w imprezie. Zgodnie z art. 16 ustawy o usługach turystycznych, klient może bez zgody organizatora turystyki przenieść na osobę spełniającą warunki udziału w imprezie turystycznej wszystkie przysługujące mu uprawnienia, jeżeli jednocześnie osoba ta przejmuje wszystkie wynikające z umowy obowiązki.
Odpowiedzialność za bagaż
Jedno z postanowień dotyczyło wyłączenia odpowiedzialności organizatora za bagaż klienta w przypadku jego zamiany, zapomnienia, zgubienia lub kradzieży. Tymczasem, zgodnie z orzecznictwem klauzula umowna nie może być sformułowana w taki sposób, że każde z wymienionych zdarzeń niezależnie od okoliczności obciąża klienta. Prowadzi to bowiem do sytuacji, w której przedsiębiorca wyłącza swoją odpowiedzialność także w przypadku, kiedy przechowywanie bagażu jest organizowane przez niego bezpośrednio lub przez osoby działające na jego zlecenie (hotele, przewoźnicy itp.) – a to z kolei jest niedopuszczalne.
Co z tego wynika? Biuro podróży, aby uwolnić się od odpowiedzialności za bagaż, powinno wskazać, jakich sytuacji to dotyczy, zwracając uwagę na przypadki, kiedy kradzież, zagubienie lub zniszczenie wynikają z wyłącznej winy konsumenta.
Reklamacja – tylko na miejscu?
Warunkiem rozpatrzenia reklamacji przez biuro, którego dotyczyła decyzja, było niezwłoczne zgłoszenie i potwierdzenie pisemne przedmiotu reklamacji przez pilota, rezydenta lub kierownika grupy w czasie trwania imprezy turystycznej.
Tymczasem, w ocenie prezesa UOKiK, fakt niezgłoszenia na piśmie przedmiotu reklamacji pilotowi (rezydentowi, kierownikowi grupy) w czasie trwania imprezy nie może skutkować utratą możliwości skutecznego dochodzenia roszczeń po jej zakończeniu. Tryb reklamacyjny należy bowiem odróżnić od procedury zgłaszania stwierdzanych w czasie trwania imprezy nieprawidłowości, którą wprowadza art. 16b ustawy o usługach turystycznych.
Co z tego wynika? Zgodnie z przepisami, jeżeli w trakcie imprezy turystycznej klient stwierdzi wadliwe wykonanie umowy, powinien niezwłocznie zawiadomić o tym wykonawcę usługi oraz organizatora turystyki w sposób odpowiedni dla rodzaju usługi. Niezgłoszenie jednak nie powoduje ujemnych konsekwencji dla konsumenta.
Podstawą opracowania jest decyzja prezesa UOKiK z 1.10.2010 r.

---

Mniejsze wymagania kategoryzacyjne dla moteli

MSiT przedstawiło propozycję zmian w rozporządzeniu dotyczącym kategoryzacji hoteli.
Z rozporządzenia wykluczone zostaną dotychczas znajdujące się tam postanowienia dotyczące możliwości powoływania przez marszałka województwa zespołu oceniającego obiekty hotelarskie. Zmiana ta nie powinna dziwić, te właśnie regulacje bowiem ostatnia nowelizacja przeniosła do ustawy o usługach turystycznych. Zatem nie ma potrzeby, aby znajdowały się one w rozporządzeniu.
Natomiast istotniejsze zmiany dotyczyć mają wymagań wobec obiektów zakwalifikowanych do kategorii moteli. Proponuje się zrezygnowanie z obowiązku przystosowania do świadczenia usług motoryzacyjnych. Zmiana taka jest uzasadniona nową definicją motelu wprowadzoną do ustawy o usługach turystycznych, która określa go jako obiekt położony przy drodze, dysponujący parkingiem, posiadający co najmniej 10 pokoi (w tym większość miejsc w pomieszczeniach jedno- i dwuosobowych). Jak widać, w definicji tej zniesiono poprzednie wymaganie dotyczące tego, by motel zapewniał możliwość korzystania z usług motoryzacyjnych. Resort zaproponował także złagodzenie minimalnych wymagań oraz zakresu świadczonych usług, w tym usług gastronomicznych, w motelach.
Rozporządzaniem dodany ma też zostać przepis, zgodnie z którym zmiana i potwierdzenie zaszeregowania do określonej kategorii i rodzaju wymagają złożenia stosownego wniosku, który będzie musiał zawierać takie same elementy, co wniosek o zaszeregowanie.
Do paragrafu 8 obecnego rozporządzenia dodano także wyraźne sformułowanie, które świadczy o tym, że przedmiotem kontroli objęte są także usługi gastronomiczne.
Więcej wykreśleń z urzędu
W projekcie proponuje się ponadto poszerzenie listy przypadków, w których może dojść do wykreślenia z urzędu obiektu z ewidencji przez organ, który ją prowadzi. Do dokonania takiej czynności mają uprawniać trzy nowe przypadki. Pierwszy to sytuacja, w której organ posiadał promesę, ale nie uzyskał zaszeregowania do rodzaju i kategorii obiektu. Drugi będzie miał miejsce wtedy, gdy przedsiębiorca, który świadczy usługi w obiekcie hotelarskim posiadającym już kategorię zaszeregowania, ale na innego przedsiębiorcę, nie wystąpił o to w terminie miesiąca od dnia świadczenia usług. Trzeci przypadek wykreślenia będzie dotyczyć sytuacji, w której obiekt hotelarski zostanie zniszczony pod wypływem zdarzeń kwalifikowanych jako siła wyższa.
Co na to branża?
Odpowiedzią na przedstawiony projekt jest wspólne, jednolite stanowisko, które przedstawili hotelarze. Zaproponowane przez nich zmiany nie mają charakteru rewolucyjnego, zmierzają natomiast – jak twierdzą przedstawiciele branży (m.in. IGHP) – do dostosowania wymogów kategoryzacyjnych do szybko zmieniających się oczekiwań klientów wynikających z wprowadzania nowych technologii. Umożliwiają również większej liczbie obiektów noclegowych ubieganie się o kategoryzację. Oprócz zaopiniowania zmian proponowanych przez Ministerstwo proponuje się modyfikację kilku punktów, jeśli chodzi o generalne wymagania wobec obiektów hotelarskich oraz usunięcie części obostrzeń dedykowanych obiektom jednogwiazdkowym, dwugwiazdkowym i motelom. Branża chce też zmian wymagań technicznych, tak aby były one dostosowane do obecnych potrzeb i oczekiwań gości. Mają one doprowadzić do sytuacji, w której obiekty pięciogwiazdkowe i czterogwiazdkowe staną się lepsze od trzygwiazdkowych, które z kolei w znaczący sposób będą wyróżniać się od hoteli niższych kategorii.

---

Piloci i przewodnicy bez badań lekarskich

MSiT opublikowało projekt rozporządzenia w sprawie przewodników turystycznych i pilotów wycieczek.
Akt ten ma zastąpić obecnie obowiązujące rozporządzenie z 17.01.2006 r. i powinien wejść w życie w połowie grudnia. Czasu jednak pozostało niewiele – projekt co prawda trafił do konsultacji, ale branżowe organizacje nie oceniają go dobrze.
Z całą pewnością można powiedzieć, że proponowane przepisy nie przyniosą rewolucyjnych zmian. Pojawi się jednak kilka istotnych różnic w porównaniu z dotychczasowym stanem prawnym. Po pierwsze, resort proponuje zwiększenie obowiązkowej liczby godzin szkolenia dla kandydatów na przewodników turystycznych. Dodatkowo ułatwieniem ma być zniesienie obowiązku dołączania do wniosku o wydanie identyfikatora pilota wycieczek lub przewodnika turystycznego zaświadczenia lekarskiego potwierdzającego stan zdrowia, który umożliwia wykonywanie zadań. Zmieni się także okres, na który wydawany jest identyfikator – resort proponuje bowiem, by był on ważny 10 lat. Tym samym oznaczałoby to zerwanie z dotychczasową zasadą, że ważność ta uzależniona jest od aktualności badań lekarskich. Istotną propozycją dla osób zajmujących się przewodnictwem jest rezygnacja z nadawania uprawnień przewodnika beskidzkiego na cząstkowe obszary (Beskid Zachodni, Beskid Wschodni i wschodni obszar Beskidów Zachodnich) i przyznawanie tych uprawnień na cały obszar Beskidów. Pozostałe zmiany polegają na doprecyzowaniu różnych kwestii zawartych w dotychczasowych przepisach, m.in. dotyczących procedury przeprowadzania egzaminów i programów szkoleń.
Projekt rozporządzenia nie do końca jednak zaspokaja potrzeby branży, pozostawiając dotychczasowy stan prawny właściwie bez większych zmian. Polska Federacja Pilotażu i Przewodnictwa negatywnie zaopiniowała go, stwierdzając, że stanowi krok wstecz i nie uwzględnia zmian postulowanych przez środowisko.
Tymczasem od dawna w branży wspomina się np. o potrzebie wydania nowych wzorów legitymacji, które byłyby bardziej praktyczne i nowoczesne. Dyskusyjny jest także tryb powoływania przedstawicieli komisji egzaminacyjnych, zastrzeżenia budzą również programy szkoleń.

---

Zmiany w prawie

PRAWO PRACY
GIODO nie pozwala żądać referencji. Zatrudnienie pracownika, który posiada rekomendację z poprzednich miejsc pracy jest korzystne dla pracodawców, zwiększa bowiem pewność co do prawidłowości wyboru na konkretne stanowisko. Ma to też szczególne znaczenie w branży turystycznej, gdzie istotny jest bezpośredni kontakt z klientami. Warto jednak wiedzieć, że zarówno Państwowa Inspekcja Pracy, jak i Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych uważają, że nie wolno żądać od kandydata na pracownika przedstawienia referencji.

TURYSTYKA
Sejm pracuje nad zaostrzeniem ustawy o bezpieczeństwie w górach. Ustawa dotyczy rozgraniczenia ratownictwa na górskie i narciarskie, określając zasady bezpieczeństwa na stokach narciarskich i w górach. Ma ona m.in. pozwolić policji na sprawdzenie trzeźwości osoby, która spowodowała wypadek na stoku, a jego właścicielowi dać prawo do odebrania ważnego biletu na przewóz osobom nietrzeźwym. Nowa ustawa ma też regulować przeprowadzanie szkoleń i kursów dla instruktorów narciarstwa i alpinizmu.
Biura zapłacą odszkodowania za zmarnowane wakacje. W piątek, 19 listopada 2010 r. Sąd Najwyższy podjął uchwałę, zgodnie z którą przepis art. 11a ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych (jedn. tekst: Dz.U. z 2004 r. Nr 223, poz. 2268 ze zm.) może być podstawą odpowiedzialności organizatora turystyki za szkodę niemajątkową klienta w postaci tzw. zmarnowanego urlopu. Na uzasadnienie uchwały trzeba poczekać, ale już dziś wiadomo, że taka uchwała może spowodować, że sądy będą niezadowolonym klientom zasądzały większe odszkodowania niż do tej pory.
Krajowy budżet
Niewielkie poprawki do ustawy okołobudżetowej. Senat przyjął ustawę okołobudżetową i wprowadził do niej poprawki. Teraz zajmie się nimi Sejm. Ustawa okołobudżetowa wprowadza m.in. podwyżkę z 22 proc. do 23 proc. podstawowej stawki VAT, która ma nastąpić 1 stycznia 2011 r. Do końca grudnia 2013 r. będą obowiązywać trzy nowe stawki VAT: 5, 8 i 23 proc.

DANE OSOBOWE
Nowelizacja ustawy o ochronie danych podpisana. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, Bronisław Komorowski, podpisał 18 listopada 2010 roku ustawę z dnia 29 października 2010 r. o zmianie ustawy o ochronie danych osobowych oraz niektórych innych ustaw. Przyjęta w piątek przez Sejm nowelizacja przewiduje poszerzenie uprawnień Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych. Zgodnie z nią, do kompetencji GIODO ma należeć egzekucja administracyjna. Nowelizacja wprowadza też m.in nowe zasady odnośnie do nakładania kar, reguluje tryb kontroli oraz wprowadza sankcje za jej utrudnianie.

PRAWO GOSPODARCZE
Dostęp do Informacji z KRS możesz już mieć za darmo. Rząd przyjął projekt ustawy o zmianie ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym. Opracowywane przepisy mają pozwolić na nieograniczony wgląd w aktualne dane rejestrowe oraz na bezpłatne uzyskiwanie informacji zgromadzonych w KRS. Firmy będą mogły więc samodzielnie uzyskać wydruki aktualnych informacji o podmiotach wpisanych do rejestru, łącznie z informacjami o podmiotach, wobec których ogłoszono upadłość. Zmiana taka pozwoli szybko i bezkosztowo sprawdzić np. dane kontrahenta, z którym biuro podróży chce podpisać umowę.
Firmy poszkodowane w powodzi mogą ubiegać się o pomoc. Z końcem października Komisja Europejska przekazała Stałemu Przedstawicielstwu Rzeczpospolitej przy Unii Europejskiej decyzję uznającą pomoc przewidzianą w ustawie o wspieraniu przedsiębiorców dotkniętych skutkami powodzi z 2010 r. W związku z tym, fundusze pożyczkowe wybrane przez ministra gospodarki, mogą rozpocząć udzielanie przedsiębiorcom pomocy finansowej. Wypłata następuje w oparciu o przepisy, które weszły w życie w dniu 13 sierpnia 2010 r. (ustawa o wspieraniu przedsiębiorców dotkniętych skutkami powodzi z 2010 r.)

PRZEWOŹNICY
Rozporządzenie dotyczące wypadków lotniczych instytucjonalizuje badanie katastrof. W Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej zostało opublikowane rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady UE nr 996/2010 w sprawie badania wypadków i incydentów w lotnictwie cywilnym oraz zapobiegania im, które uchyla dyrektywę 94/56/WE. Nieformalna współpraca krajowych organów do spraw badania zdarzeń lotniczych w państwach członkowskich oparta na ich zasobach oraz doświadczeniu zostanie przekształcona w europejską sieć organów do spraw badania zdarzeń lotniczych. Co istotne, znacznie wzmocnione zostaną prawa ofiar wypadków lotniczych i ich rodzin. Jak zapewniają urzędnicy wprowadzony również będzie obowiązek informacyjny o wypadku i poważnym incydencie po stronie osoby mającej związek z tym wydarzeniem.