Przewodnik odpowie przed sądem

Choć od uchwalenia tego aktu prawnego minęło już prawie pół roku, to najistotniejsze dla branży turystycznej przepisy zaczynają obowiązywać dopiero z datą 1 stycznia 2014 r. Powyższe zmiany mają znaczenie nie tylko dla najbardziej zainteresowanych – licencjonowanych przewodników i pilotów, ale także dla organizatorów turystyki, którzy przygotowując imprezę turystyczną, zobowiązani są do zapewnienia turystom odpowiedniej opieki.

Nowe zasady wykonywania zawodów turystycznych wejdą w życie 1 stycznia 2014 r., dlatego już teraz planując przyszłoroczne przedsięwzięcia, warto zastanowić się nad tym kogo zatrudnić jako pilota czy przewodnika w stosunku do określonego rodzaju imprezy turystycznej. Wspólny dla wszystkich rodzajów przewodników (górskiego, miejskiego i terenowego) oraz pilotów wycieczek jest obowiązek ukończenia 18. roku życia, niekaralność i posiadanie średniego wykształcenia. Jedynie w wypadku przewodników górskich dla określonych obszarów (Zachodnie Beskidy Zachodnie, Wschodnie Beskidy Zachodnie, Beskidy Wschodnie, Tatry i Sudety) poza wyżej wymienionymi kryteriami konieczne jest jeszcze odbycie szkolenia oraz zdanie egzaminu. Można więc w pewnym uproszczeniu stwierdzić, że z wyjątkiem przewodnika górskiego, zawody turystyczne zostały faktycznie uwolnione. Ta zmiana ma również istotny wpływ na działalność organizatorów turystyki, którzy będą mogli zatrudnić osoby nieposiadające dotychczas uprawnień w zależności od własnej oceny kwalifikacji danej osoby.

Zgodnie z nowym brzmieniem art.  30 ust. 1 ustawy o usługach turystycznych „organizator turystyki jest obowiązany zapewnić klientowi uczestniczącemu w imprezie turystycznej opiekę osoby reprezentującej organizatora turystyki. Zakres tej opieki wynika z umowy organizatora turystyki z klientem”.  Po 1 stycznia 2014 r. nie będziemy mieli już do czynienia z domniemaniem, które wynika z aktualnej treści przepisu, że osobą sprawującą opiekę powinien być wykwalifikowany przewodnik lub pilot. Ta zmiana daje organizatorowi większą swobodę, ponieważ w sytuacji, gdy nie ma przymusu, on sam będzie musiał zdecydować jakie kwalifikacje powinna mieć osoba, której powierzy opiekę nad klientami. Bez wątpienia pełnoletniość, niekaralność i wykształcenie średnie w większości wypadków nie okażą się wystarczające, ale kryteria dodatkowe zależne są już tylko od wymagań danego organizatora. Wyjątkiem, jak już wspomniano wcześniej, będzie organizacja imprez obejmujących wycieczki górskie, w wypadku których nadal wymagane jest, aby organizator zatrudnił do opieki nad turystami przewodnika górskiego o odpowiednich kwalifikacjach.

Zmiana ustawy o usługach turystycznych nie zmienia podstaw odpowiedzialności karnej za narażenie turystów na niebezpieczeństwo lub zaniechanie w tym zakresie. Osoba odpowiedzialna za bezpieczeństwo klientów, czy to przewodnik czy pilot, może w pewnych okolicznościach zostać pociągnięta do odpowiedzialności karnej, jeżeli dojdzie do wypadku. Taką samą odpowiedzialność może ponieść sam organizator turystyki. Zmiana przepisów bez wątpienia wprowadzi większą konkurencję w zawodach, które dotychczas były objęte licencjami. Niewykluczone osoby, które od nowego roku rozpoczną świadczenie usług jako przewodnik turystyczny i pilot wycieczek, będą wymagały niższych wynagrodzeń niż licencjonowani koledzy po fachu co doprowadzi do obniżenia kosztów, organizacji imprez turystycznych. W kontekście wykroczeń dotyczących zawodu przewodnika górskiego warto wspomnieć, że karze ograniczenia wolności lub grzywny podlega także organizator turystyki, który wprowadza klientów w błąd co do uprawnień osób, którym powierza wykonywanie zadań przewodnika górskiego (art. 138 d § 2 kodeku wykroczeń).

Podsumowując nadchodzące zmiany, trzeba zauważyć, że zdecydowana większość organizatorów turystyki deklaruje, iż zamierza częściowo zrezygnować z usług pilotów i przewodników posiadających dotychczasowe licencje z uwagi na wyższą cenę ich usług i chęć obniżenia kosztów imprez turystycznych. Są jednak również oferty, które wymagają wyjątkowych kwalifikacji i profesjonalizmu, dlatego w tych wypadkach nie patrząc już nawet na obowiązek czy jego brak osoby, które posiadają odpowiednie doświadczenie, będą nadal cieszyły się dużą ilością zleceń.

Stosunek prawny, jaki wiąże organizatora z przewodnikiem turystycznym bądź pilotem wycieczek jest zasadniczo dowolny. Większe biura podróży zatrudniają wyżej wymienione osoby na umowę o pracę w wymiarze całego etatu lub jego części. Taka umowa jest bez wątpienia korzystna dla samego pracownika, ponieważ przysługuje mu pełna ochrona i uprawnienia przewidziane w kodeksie pracy. Bez wątpienia jest to gorsze rozwiązanie dla pracodawcy, który musi także ponosić pełne koszty składek ZUS dla takiego pracownika, co podnosi koszty organizacji imprez turystycznych i prowadzenia działalności gospodarczej.

Innym rozwiązaniem jest zatrudnianie pilotów wycieczek i przewodników turystycznych na podstawie umowy zlecenie. To rozwiązanie jest znaczenia korzystniejsze dla biura podróży, ponieważ pozwala na dostosowanie ilości zleceń do faktycznej ilości imprez turystycznych i ogranicza koszty podatkowe. Dodatkowo pracodawca w tym wypadku nie jest zobowiązany kodeksem pracy i wiążącymi się z tym obowiązkami takimi jak urlopy i inne świadczenia. Niejednokrotnie przewodnicy i piloci prowadzą własną jednoosobową działalność gospodarczą i jako przedsiębiorcy zawierają z biurami podróży umowy o świadczenie usług turystycznych. Jest to rozwiązanie najkorzystniejsze dla organizatora ponieważ łączy go w tym wypadku umowa z uczestnikiem profesjonalnego obrotu, na którego może on „przerzucić” część odpowiedzialności za organizacje imprezy turystycznej i nie jest on zobowiązany do przestrzegania kodeksu pracy. KW