Jaką umowę podpisać na transport samolotowy

Najbardziej popularną umową jest umowa czarteru lotniczego. Może ona polegać na „zakupie” bloku miejsc w samolocie na konkretnej trasie w jednym lub więcej powtarzających się rejsach. Takie umowy wiążą się ze sporym ryzykiem bowiem cena jednego rejsu wynosi od kilkudziesięciu do kilkuset tysięcy złotych, a przewoźnicy lotniczy co do zasady nie obniżają ceny w zależności od poziomu wypełnienia samolotu.

Brak sprzedaży wiąże się niemal automatycznie z wysokimi stratami. Warto zwrócić uwagę, że największe upadłości biur podróży w Polsce związane były właśnie z organizatorami operującymi wieloma połączeniami lotniczymi, a także najwyższa suma gwarancyjna przewidziana jest właśnie dla biur posiadających w ofercie imprezy turystyczne z czarterami lotniczymi. Ten element wiąże się z większym ryzykiem biznesowym, ale również z potencjalnie dużymi zyskami.

Możliwością dostępną dla mniejszych biur podróży, jest realizowanie imprez turystycznych przy wykorzystaniu połączeń rejsowych. Problemem jest tutaj kwestia gwarancji uzyskania biletu i możliwości skalkulowania jego ceny. W tym przypadku nigdy nie mamy pewności, że w czasie gdy pojawi się klient dana liczba biletów rejsowych, w konkretnej cenie będzie dostępna. Wielu organizatorów stosuje w tym przypadku ofertę z ceną, która nie obejmuje transportu lotniczego, a ten jest rezerwowany w porozumieniu z klientem w chwili zawierania umowy o imprezę turystyczną.

Forma umowy

Umowa z przewoźnikiem powinna zostać zawarta w formie pisemnej z uwagi na fakt, że ewentualne dowodzenie w zakresie ustalonych zobowiązań bez posiadania takiego dokumentu byłoby znacznie utrudnione. Przed zawarciem umowy należy sprawdzić czy osoba reprezentująca przewoźnika jest uprawniona do zawierania umów w jego imieniu oraz czy przewoźnik posiada odpowiednie uprawnienia i zezwolenia. Szczególnie ważne jest aby przy umowach, które stanowią ciąg odsprzedaży miejsc w samolocie (przewoźnik lotniczy – przewoźnik umowny – biuro podróży) ustalić kto faktycznie realizuje transport i kto za co w ramach tego transportu odpowiada.

Odpowiedzialność za przewoźnika

Bardzo ważne jest aby w umowie z przewoźnikiem przewidzieć obowiązki stron w sytuacjach problemowych, które mogą wydarzyć się podczas transportu. Nie bez znaczenia jest tutaj fakt, że przepisy unijne szczególnie regulują prawa pasażerów lotniczych. Rozporządzenie 261/2004 oraz orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej nakładają na przewoźników lotniczych szerokie obowiązki opieki nad pasażerami w przypadku opóźnienia wylotu, a także ewentualnego zwrotu ceny biletu lub odszkodowania. Uprawnienia pasażerów zależne są od czasu oczekiwania i przyczyn opóźnienia.

Prawo do opieki (bezpłatnej)

Pasażerowie otrzymują od przewoźnika lotniczego pomoc w przypadku opóźnienia wylotu w stosunku do planowanego startu:

(a) o dwie lub więcej godzin w przypadku lotów do 1500 kilometrów

(b) o trzy lub więcej godzin w przypadku wszystkich lotów wewnątrzwspólnotowych dłuższych niż 1500 kilometrów i wszystkich innych lotów o długości pomiędzy 1500 a 3500 kilometrów

(c) o cztery lub więcej godzin w przypadku wszystkich innych lotów

W takich przypadkach pasażerom przysługują:

– posiłki oraz napoje adekwatnie do czasu oczekiwania

– dwie rozmowy telefoniczne, dwa dalekopisy, dwie przesyłki faksowe lub e-mailowe

– w przypadku gdy spodziewany czas odlotu ma nastąpić co najmniej jeden dzień po planowanym starcie opóźnionego lotu: zakwaterowanie w hotelu oraz transport pomiędzy lotniskiem a miejscem zakwaterowania.

Prawo do zwrotu ceny biletu

Gdy opóźnienie wylotu wynosi co najmniej pięciu godzin pasażerowie mogą żądać zwrotu w terminie siedmiu dni pełnego kosztu biletu oraz gdy jest to konieczne, żądać zapewnienia powrotu do pierwszego miejsca odlotu w najwcześniej możliwym terminie. Takie przypadki są uzasadnione gdy lot był np. zaplanowany w związku z jakimś wydarzeniem (konferencja, wydarzenie sportowe).

Odszkodowanie

Choć rozporządzenie 261/2004 nie przewiduje możliwości odszkodowania w przypadku opóźnienia lotu to jednak zgodnie z orzeczeniem TS UE z dnia 19 listopada 2009 r. pasażerowie mogą powoływać się na prawo do odszkodowania, jeżeli przybędą do miejsca docelowego trzy godziny lub więcej po pierwotnie przewidzianej przez przewoźnika lotniczego godzinie przylotu. Należy zwrócić uwagę na dwie kwestie:

(1) możliwość ubiegania się o odszkodowanie zależy nie od opóźnienia wylotu, a opóźnienia w dotarciu do miejsca docelowego

(2) odszkodowanie nie przysługuje jeżeli odwołanie lotu jest konsekwencją wystąpienia siły wyższej (np. warunki atmosferyczne)

Jak widać prawa pasażerów dotkliwie obciążają przewoźnika lotniczego ale nie tylko. Zgodnie z art. 11a ustawy o usługach turystycznych organizator odpowiada za nienależyte wykonanie umowy na zasadach ryzyka w tym także za osoby trzecie (przewoźnika).

Turysta może zatem występować również wobec organizatora. Strony umowy o czarter lotniczy powinny ustalić kto i w jakim zakresie odpowiada w przypadku opóźnienia lub odwołania lotu z winy przewoźnika, a także w przypadku siły wyższej. Kolejnym elementem jest określenie w umowie odpowiedzialności odszkodowawczej przewoźnika w stosunku do organizatora i zastrzeżenie z tego tytułu ewentualnych kar umownych, które ułatwią dochodzenie zapłaty.

Krzysztof Wilk